శ్రీ దులాడియో ఆలయం

 🕉 మన గుడి : నెం 1094

⚜ మధ్యప్రదేశ్  : ఖజురహో

⚜  శ్రీ దులాడియో ఆలయం

💠 దులాడియో దేవాలయం భారతదేశంలోని మధ్యప్రదేశ్‌లోని ఖజురహోలో ఉన్న ఆలయం.  

ఈ ఆలయం లింగ రూపంలో ఉన్న శివునికి అంకితం చేయబడింది 

💠 'దులోడియో' అంటే "పవిత్ర వరుడు" అని అర్థం.

ఈ ఆలయాన్ని "కున్వర్ మఠం" అని కూడా అంటారు.  

ఈ ఆలయం తూర్పు ముఖంగా ఉంది మరియు  1000–1150 నాటిది.  చండేల కాలంలో నిర్మించిన దేవాలయాలలో ఇది చివరిది.  

ఈ ఆలయం ఏడు రథాల ప్రణాళికలో (సప్తరధ) వేయబడింది.  

💠 ఖజురహోలోలో  శివునికి ఉన్న 22 దేవాలయాలలో దులాడియో దేవాలయం ఒకటి, మధ్య భారతదేశంలోని చండేలా పాలకులచే సృష్టించబడిన 87 దేవాలయాలలో ఇవి కూడా ఉన్నాయి.  

💠 కున్వర్ మఠం అని కూడా పిలువబడే దులాడియో ఆలయం, జైన దేవాలయాల సమూహానికి నైరుతి దిశలో 700 మీటర్ల దూరంలో , ఖుదర్ నదికి సమీపంలో ఉంది.

💠ఇది ఖజురాహోలోని గొప్ప దేవాలయాలలో చివరిదని నమ్ముతారు, ఇది 1130 లో చందేల్ల రాజు మదనవర్మన్ పాలనలో నిర్మించబడింది.

💠 ఆలయ లోపలి భాగం ఖజురాహోలో కనిపించే మునుపటి దేవాలయాల కంటే చాలా సరళంగా ఉంటుంది మరియు పాశ్చాత్య భారతీయ నిర్మాణ సంప్రదాయాల ప్రభావాలను చూపిస్తుంది.

గర్భగుడిలో లింగం యొక్క కేంద్ర చిహ్నం ఉంది, ఇది ఆలయానికి సమకాలీనమైనదిగా పరిగణించబడదు కానీ తరువాత భర్తీ చేయబడింది.

💠 ఆలయ గర్భగుడిలో ఒక అందమైన శివలింగం ఉంది. 

ఆలయం యొక్క ఆసక్తికరమైన లక్షణం ఏమిటంటే, పవిత్రమైన శివలింగం ఉపరితలంపై చెక్కబడిన 999 లింగాలు ఉన్నాయి. 

శివలింగం యొక్క ప్రదక్షిణ  తీసుకోవడం 1000 ప్రదక్షిణలకు సమానమని నమ్ముతారు. 

💠 శివలింగంతో పాటు, ఆలయంలో గణేశుడు, పార్వతి దేవి మరియు గంగా దేవి వంటి ఇతర దేవుళ్ళు మరియు దేవతల విగ్రహాలు ఉన్నాయి.

💠 ఈ ఆలయంలోని శిల్పాలు ఉత్తరప్రదేశ్‌లోని కాన్పూర్ సమీపంలోని జామ్సోర్‌లోని ఒక ఆలయ అవశేషాలలో లభించిన శిల్పాలతో బలమైన గుర్తింపును కలిగి ఉన్నాయి . ఈ సారూప్యత నుండి రెండు ప్రదేశాలలోని శిల్పాలు ఒకే శిల్పుల చేతిపని అని మరియు అవి 1060 నుండి 1100 వరకు, కీర్తివర్మన్ పాలనలో సృష్టించబడ్డాయని ఊహించబడింది . 

💠 ఆలయంలోని అనేక ప్రదేశాలలో లిఖించబడిన వాసల అనే పేరును బట్టి, ఆ పేరు శిల్పాలను సృష్టించిన ప్రధాన శిల్పి పేరు అని ఊహించవచ్చు.

💠 ఈ ఆలయాన్ని నిరంధార ఆలయంగా వర్గీకరించారు . 

నిరంధార అంటే సంచార మార్గం లేని ప్రదేశము అని అర్ధం.

ఇందులో సంచార స్థలం లేని గర్భగుడి, వసారా, ప్రధాన హాలు ( మహా-మండపం ) మరియు ప్రవేశ ద్వారం ఉన్నాయి. 

ఆలయములో  ప్రదక్షిణ మార్గం లేదు, ఇది 12వ శతాబ్దంలో చందేల పాలనలో నిర్మించబడిన దేవాలయాలలో చివరిది కావడం వల్ల కావచ్చు, ఆ సమయంలో వాటి నిర్మాణ దశ గరిష్ట కాలం గడిచిపోయింది.

💠 ఆలయ శిఖరం మూడు వరుసల చిన్న శిఖరాలలో సృష్టించబడింది .

 దీని లక్షణాలు సాధారణంగా ఖజురాహో సముదాయంలోని ఇతర దేవాలయాల కోసం స్వీకరించబడిన వాటికి అనుగుణంగా ఉంటాయి. స్మారక చిహ్నాల భౌతిక లక్షణాల ప్రకారం వర్గీకరణ ఒక ఎత్తైన స్థావరాన్ని కలిగి ఉంటుంది, ఇది ఒక ఉప నిర్మాణం, దానిపై గొప్పగా అలంకరించబడిన నిర్మాణం పైకి లేచి గొప్ప శిల్పాలతో కప్పబడి ఉంటుంది. 

నిర్మాణ శైలి నాగర , ఇది శివుని నివాసమైన కైలాస పర్వతాన్ని సూచిస్తుంది .

💠 ఆలయంలోని ప్రధాన హాలు చాలా పెద్దది మరియు అష్టభుజాకార ఆకారంలో ఉంటుంది. 

దీని పైకప్పు సొగసైన చెక్కబడిన దివ్య నృత్యకారులు ( అప్సరాలు ) ఉన్నారు. అప్సరసలతో చెక్కబడిన ఇరవై బ్రాకెట్లు ఉన్నాయి, ప్రతి బ్రాకెట్‌లో ఒకదానికొకటి రెండు లేదా మూడు అప్సరసలు ఉన్నాయి మరియు పైకప్పులో వృత్తంలో అమర్చబడి ఉన్నాయి. 

💠 చెట్ల చుట్టూ నృత్యం చేసే ఆడపిల్లలు మరియు శృంగార భంగిమల్లో ఉన్న మహిళలు కూడా ఆలయ నిర్మాణంలో భాగం.

 ఇది "ఖజురహో నిర్మాణ మరియు శిల్ప నైపుణ్యం యొక్క చివరి ప్రకాశం" అని చెప్పబడింది. 

ముఖభాగంలోని పై వరుసలలో అతీంద్రియ జీవుల ( విద్యాధార ) శిల్పాలు శక్తివంతమైన రీతిలో ఉన్నాయి. 

💠 సమయాలు:

 ఉదయం 6 నుండి సాయంత్రం 5 వరకు.

రచన

©️ Santosh Kumar