శృంగార భాగవతము*

 *శృంగార భాగవతము*

          "లలితస్కంధము కృష్ణమూలము" అనే భాగవత పద్యాన్ని పోతనగారు శ్లేషలో రచించారు. ఆ విషయము చర్చించే

ముందు ఈ పద్యము లాంటి పూర్వరచనలను కొన్నిటిని పరిశీ లింతము...

శ్లో"

ధృతిప్రవాళః, ప్రసహాగ్ర్య పుష్ప,  

స్తపోబల,శ్శౌర్య నిబద్ధమూలః రణేమహాన్ రాక్షసరాజ వృక్ష,

స్సమ్మర్థితో రాఘవమారుతేన|| -వాల్మీకి రామాయణము.

ఇది యుద్ధకాండలో రావణుడనే రాక్షసవృక్షాన్ని రాఘవుడనే

మారుతము సమ్మర్దించడం గురించి చెప్పబడిన శ్లోకము.

         ఈ సందర్భాన హుళక్కిభాస్కరకవి ఇలా చెప్పాడు..

సారాస్కంధము, శౌర్యమూలము, విరాజద్బాహుశాఖంబు, దు

ర్వారోదార ధృతి ప్రవాళ,మతిదీవ్యత్కోప పుష్పంబు, బా

పారంభైక ఫలంబునై పరగు దైత్యాధీశ వృక్షంబు,దా

నీ రూపంబున రామహస్తి విఱిచెన్ హేలాసముల్లాసియై. -భాస్కరరామాయణము.

      వీటి సంగతి అలా స్మరణలోఉంచుకుందాము. నన్నయ భట్టు భారతాన్ని పారిజాత తరువుతో పోలుస్తూ ఇలా చెప్పాడు-

అమితాఖ్యానకశాఖలం బొలిచి వేదార్థామలచ్ఛాయ మై

సుమహావర్గచతుష్కపుష్పవితతిన్ శోభిల్లి కృష్ణార్జునో

త్తమ నానాగుణకీర్తనార్థ ఫలమై ద్వైపాయనోద్యాన జా

త మహాభారత పారిజాత మమరున్ ధాత్రీసురప్రార్థ్యమై.

                                           -భారత,ఆదిపర్వ,౧.౬౬

పైన చెప్పినవి వృక్షాలతో పోల్చి చెప్పిన వర్ణనలే.

బమ్మెరవారుకూడా భాగవతాన్ని కల్పవృక్షంతో పోలుస్తూ ఈ

పద్యము చెప్పారు- లలితస్కంధము కృష్ణమూలము శుకా లాపాభిరామంబు మం జులతాశోభితమున్ సువర్ణ సుమన స్సుజ్ఞేయమున్ సుందరో

జ్జ్వల వృత్తంబు మహాఫలంబు విమల వ్యాసాలవాలంబు నై వెలయున్భాగవతాఖ్య కల్పతరువుర్విన్ సద్ద్విజ శ్రేయమై -భాగవతం ౧.౨౦

        పై పద్యానికి పూర్వవ్యాఖ్యాతలు శ్లేషార్థాలు చెప్పారు.

కల్పవృక్షాన్ని భాగవతంతో పోల్చి చెప్పిన పద్యం ఇది. దీనికి

లలితాత్రిపురసుందరీ పరంగాకూడా అర్థం ఉందని విన్నాను.

ఈ పద్యానికి శృంగారపరమైన అర్థం చెప్పినవారూ ఉన్నారు.

  కల్పవృక్షం కామితఫలాన్నిస్తుంది. భాగవతకల్ప వృక్షము కోరిన ఫలరసాలను అందిస్తుంది.

  భావుకుడు శృంగార రస ఫలాన్ని భావిస్తే దాన్నే ప్రసాదిస్తుంది బమ్మెరవారి భాగవతాఖ్య కల్పతరువు.

            శృంగారపరంగా పై పద్యాన్ని ఇలా సమన్వయించవచ్చు. (ఈ సమన్వయానికి డా.యం.భానుప్రకారావు గారి సిద్ధాంత గ్రంథము ఆధారము)..

భాగవతాఖ్య కల్పతరువు= భాగవతమనే కల్పవృక్షము,

లలితస్కంధము= కామోత్కంఠితలైన గోపికాది స్త్రీజన కళా స్థానాలుగ పరిగణించబడే అంస భాగాలుకలదీ,

కృష్ణమూలము= ఆ గోపికలకు శ్రీకృష్ణుడు ఆలంబనంగాకలదీ,

శుకాలాపాభిరామంబు= ఉద్దీపన విభావాలయిన శుకపికాల కలస్వనాలతో అందగించినదీ,

మంజులతా శోభితమున్= నాయికా సదృశమైన పూలతీవలతో సుమనోజ్ఞంగా విరాజిల్లుతున్నదీ,

సువర్ణ సుమనః= మంచి రంగు కలిగినవీ, మన్మథబాణాల వంటివీ అయిన పూలు కలిగినదీ,

సుజ్ఞేయమున్= పై ఆలంబన ఉద్దీపనాలతో ఆస్వాదించతగినదీ,

సుందరోజ్జ్వలవృత్తంబు= ఆదరణీయమైన,

శృంగారరస నిర్భరమైన కథ కలిగినదీ,

మహిఫలంబు= అఖండ రసానందమే ఫలముగా కలిగినదీ,

విమలవ్యాసాలవాలంబునై= స్వచ్ఛమైన శృంగార రస భేదాలకు నిలయమైనదై,  

సద్ద్విజశ్రేయమై= సహృదయులకు మేలు కలిగించేదిగా,

ఉర్విన్=జగత్తులో/భూమిపై

వెలయున్= విరాజిల్లుతుంది.

బమ్మెరవారు భాగవతాన్ని పరిచయం చేసిన పద్యములోనే హృద్యంగా మార్మికంగా శృంగార రసాన్ని సూచించారు.

            బమ్మెరపోతనవారికి చందన మందార వందనాలు