శ్రీ తేలి కా ఆలయం

 🕉 మన గుడి : నెం 1109

⚜ మధ్యప్రదేశ్  : గ్వాలియర్ 

⚜  శ్రీ తేలి కా ఆలయం

💠 తేలి కా మందిర్ లేదా తెలికా దేవాలయం అనేది ఉత్తర భారతదేశంలోని మధ్యప్రదేశ్ రాష్ట్రంలోని గ్వాలియర్ కోట ప్రాంగణంలో ఉన్న ఒక పురాతన హిందూ పుణ్యక్షేత్రం.  

💠 ఈ ఆలయం విష్ణుమూర్తికి అంకితం చేయబడింది.  

ఇది కోట సముదాయంలో 100 అడుగుల ఎత్తు వరకు ఉన్న పురాతన మరియు ఎత్తైన నిర్మాణం.  

💠 ఈ ఆలయం ప్రస్తుతం ఆర్కియోలాజికల్ సర్వే ఆఫ్ ఇండియా ఆధ్వర్యంలో ఉంది.  

తెలి కా మందిర్ అనేది ఉత్తర భారత నగారా మరియు దక్షిణ భారత ద్రావిడ నిర్మాణ శైలి యొక్క సమ్మేళనం మరియు దాని నిర్మాణ శైలిలో బౌద్ధ ప్రభావానికి సంబంధించిన సంకేతాలను కూడా చూపుతుంది. 

💠 ఈ అద్భుతమైన మందిరాన్ని తెలి కమ్యూనిటీ సభ్యులు (చమురు వ్యాపారులు) నిర్మించారు మరియు అందుకే దీనిని తేలి కా మందిర్  ( తేల్ అంటే హిందీలో నూనె ) ఆయిల్‌మాన్ ఆలయం అని పిలుస్తారు.

🔆 చరిత్ర

💠 తేలి కా మందిర్ నిజానికి గరుడ రూపంలో ఉన్న విష్ణువుకు అంకితం చేయబడింది, ఈ విష్ణు పర్వతం ఈ ఆలయానికి ప్రధాన ఆకర్షణ, 100 అడుగుల ఎత్తును కలిగి ఉంది, ఫోర్ట్ క్యాంపస్‌లో ఎత్తైన మరియు అత్యంత అద్భుతమైన వస్తువుగా నిలిచింది.

💠 దీని పేరుకు సంబంధించి అనేక ఇతిహాసాలు ఉన్నాయి. 

ఒక కథ చెబుతుంది, ఇది స్థానికంగా తేలి అని పిలువబడే నూనె వ్యాపారి విరాళం నుండి తయారు చేయబడిందని, దీనికి తేలి ఆలయం అని పేరు పెట్టారు. 

రెండవ కథ ప్రకారం  ఇది తెలంగాణ (దక్షిణ భారతదేశంలోని ప్రాంతం) నుండి వచ్చిన యువరాజులచే నిర్మించబడింది కాబట్టి దీనిని తేలి కా మందిర్ అని పిలుస్తారు. 

💠 మరొక కథ ప్రకారం, "తేలి కా మందిర్" అనే పదం ఈ రాజపుత్ర ఆలయంగా వచ్చిందని కొన్ని ఇతిహాసాలు చెబుతున్నాయి, రాష్ట్రకూట గోవింద III 794లో కోటను జయించాడు. తరువాత అతను తెలంగ్ బ్రాహ్మణులకు మతపరమైన వేడుకలు మరియు ఆచారాల ఆచారాలను నిర్వహించాడు మరియు 'తెలాంగ్' అనే పదం నుండి ఈ ఆలయం ఈ పేరు పొందిందని భావిస్తారు. 

💠  ఈ ఆలయం యొక్క ద్రావిడ మరియు ఉత్తర భారత శైలి ఆంధ్ర ప్రాంతానికి సరిపోతుందని ఇది నిర్ధారిస్తుంది.బ్రిటిష్ కాలంలో, దీనిని సోడా ఫ్యాక్టరీగా మరియు కాఫీ షాపుగా ఉపయోగించారు, తరువాత ఈ కార్యకలాపాలన్నీ కోటలోని ఆ భాగంలో నిషేధించబడ్డాయి.

💠 చాలా దేవాలయాల వలె, దీని లోపల విగ్రహం ఉండదు.  

ఇది విష్ణువు లేదా శివునికి అంకితం చేయబడిందని కొందరు నమ్ముతారు.

💠 మైఖేల్ మిస్టర్ ప్రకారం, ఈ ఆలయం మొదట శక్తి ఆరాధనకు అంకితం చేయబడింది.  

తరువాత, ఇది 11-12 వ శతాబ్దంలో విష్ణు దేవాలయంగా మారింది.

 మొఘలుల కాలంలో దీనిని శివాలయంగా మార్చారు.

💠 వరుస అపవిత్రతలతో, ఆలయాన్ని 1857 క్లైమాక్స్‌కు ముందు కంపెనీ బహదూర్ నడుపుతున్న సోడా ఫ్యాక్టరీగా మార్చారు.

💠 అలెగ్జాండర్ కన్నింగ్‌హమ్ చూపులు దానిపై పడినప్పుడు ఆలయం మళ్లీ జీవం పోసుకుంది మరియు అతను 1860లో దానిని పరిరక్షించాలని నిర్ణయించుకున్నాడు.

💠 చివరగా, 1880లలో, ఇంపీరియల్ ప్రభుత్వం మరియు గ్వాలియర్ స్టేట్ ఆర్కియాలజీ డిపార్ట్‌మెంట్ సమిష్టి కృషితో ఈ ఆలయం పునరుద్ధరించబడింది.

💠 ఆలయం యొక్క గొప్ప ప్రవేశ ద్వారం మరియు విస్తృతమైన శిల్పాలు పౌరాణిక బొమ్మలు, పూల నమూనాలు మరియు క్లిష్టమైన మూలాంశాలను ప్రదర్శిస్తాయి. 

💠 ఆలయ నిర్మాణానికి సంబంధించి ఖచ్చితమైన కాలానికి సంబంధించిన శాసనాలు లేవు

💠 సాధారణంగా ఉత్తరం నుండి వచ్చిన నాగరా శైలి, నిర్మాణ శైలుల యొక్క సున్నితమైన సమ్మేళనం గురించి మాట్లాడుతుంది.  

💠 గరుడ (విష్ణువు వాహనం) చిత్రం ఈ ఆలయానికి ప్రధాన ఆకర్షణ. 

 ఇది కాకుండా, దేవతలు, పాములు మరియు జంటల బొమ్మలు కూడా చూడవచ్చు.  

💠 ఆలయానికి సాధారణ మండపం లేదా స్తంభాల హాలు లేనప్పటికీ, దీనికి భారీ, ఐదు మీటర్ల ఎత్తైన ద్వారం మరియు గర్భ గృహం లేదా గర్భాలయం ఉన్నాయి, అన్నీ రాతి శిల్పాలతో అందంగా అలంకరించబడ్డాయి.  

💠 తెలి కా మందిర్, లేదా ఆయిల్‌మాన్ దేవాలయం, దాని అద్భుతమైన నిర్మాణం కోసం సందర్శించదగినది

💠 గ్వాలియర్ లోని తేలి ఆలయం గ్వాలియర్ కోట సముదాయంలోని కొండపై ఉంది. 

రచన

©️ Santosh Kumar