⚜ శ్రీ మంకేశ్వర్ ఆలయం, జోడాజ్.

 🕉 మన గుడి : నెం 1151

⚜ మహారాష్ట్ర :   నాసిక్ 

⚜  శ్రీ మంకేశ్వర్ ఆలయం, జోడాజ్.

💠 నాసిక్ సాంప్రదాయకంగా దేవగిరి యాదవుల జన్మస్థలంగా పరిగణించబడుతుంది, వీరిని సెయునా లేదా గావ్లి రాజులు అని కూడా పిలుస్తారు. 

💠 దేవగిరి యాదవులు నిర్మించిన అత్యుత్తమ ఆలయాలలో ఒకటి మాలేగావ్  తహసీల్‌లోని జోడ్గే అనే వింతైన గ్రామంలో శతాబ్దాల నాటి మంకేశ్వర్ ఆలయం . 

ఈ గ్రామంలో లెక్కలేనన్ని దేవాలయాలు ఉన్నాయి, వాటి అందం మరియు నైపుణ్యం అసమానమైనవి.

💠 మంకేశ్వర్ ఆలయం ఒక పురాతన శివాలయం. ఈ ఆలయం భారతదేశంలోని మహారాష్ట్రలోని నాసిక్ జిల్లాలోని జోడాగే గ్రామంలో ముంబై-ఆగ్రా జాతీయ రహదారికి ఆనుకొని ఉంది. 

💠 ఆలయం ముందు రాతితో చెక్కబడిన అందమైన నంది (ఎద్దు) ఉంది. ఇది శివాలయం కాబట్టి, ఆలయంపై శివుని అనేక శిల్పాలు చూడవచ్చు. 

💠 ఆలయంలో మండపం, అనుబంధ మందిరాలు, అంతరాలయం మరియు ప్రధాన గర్భగృహానికి దారితీసే బహిరంగ అర్ధమండపం ఉంది.  మండపం మరియు అర్ధమండపం యొక్క పైకప్పు ప్రస్తుతం కనిపించడం లేదు. 

💠 ఈ మందిరంలో అద్భుతమైన శివుని విగ్రహం ఉంది. చాముండ శిల్పం ఇక్కడ చూడవచ్చు. అష్టదిక్పాలకుల (ఎనిమిది దిక్కుల ప్రభువులు), భైరవుడు మరియు విష్ణువు కూడా ఆలయ సౌందర్యాన్ని మరింత పెంచుతారు. ఆలయ వెలుపలి భాగం వివిధ శిల్పాల అందాలతో అలంకరించబడి ఉంది.

  

💠 ఆలయం ముందు మరొక  శిథిలమైన ఆలయం ఉంది.

 దీనిని సరస్వతి ఆలయం అని కూడా పిలుస్తారు. ఆలయంలోని విగ్రహం లేదు. 

💠 హేమాద్రి పండిట్ ఈ కొండపై నివసించిన సాధువు హేమాద్రి జోట్ సింగ్ బాబా  ఈ మంకేశ్వర్ నిర్మించడానికి ఈ ప్రదేశాన్ని ఎంచుకున్నారని విస్తృతంగా నమ్ముతారు. కొండ దిగువన ఆలయం ఉంచితే సహజ శక్తుల నుండి ఆలయం బాగా రక్షించబడుతుందని హేమాద్రి పండిట్ భావించాడు.

💠 ఆలయానికి రాయిని కొండకు దక్షిణం వైపు నుండి తీసుకున్నారు. 

ఈ ఆలయం 12వ శతాబ్దంలో దక్షిణాన గ్రామం మరియు ఆలయం పశ్చిమ ముఖంగా ఉండేలా నిర్మించబడింది. ఆలయ నిర్మాణం తర్వాత వార్షిక వర్షాల దిశ మారినట్లు కనిపిస్తోంది.

 

💠 అంతరాల పైకప్పులో తాబేలు ఉంది మరియు మందిరం యొక్క ప్రధాన ద్వారం జంతువులు, యక్షులు, కిన్నరులు, గంధర్వులు మరియు ఇతర దేవతల అద్భుతమైన శిల్పాలను కలిగి ఉంది. గర్భ గృహ ప్రవేశద్వారం వద్ద గణేశుడి విగ్రహం ఉంది.  గర్భగుడిలోకి దిగి వెళ్ళాలి, అక్కడ ఒక శివలింగం నేల నుండి కొద్దిగా పైకి లేస్తుంది. అప్పటి నుండి అసలు శక్తి పీఠం భర్తీ చేయబడింది.

 

💠 ఈ ఆలయం లోపలి మరియు వెలుపలి భాగం రెండూ అలంకరించబడి, కళాకారుల ఆదర్శవంతమైన చేతిపనులు మరియు ప్రతిభకు సాక్ష్యంగా నిలుస్తాయి. భూమిజ శైలిలో నిర్మించిన శిఖరంలో అనేక క్లిష్టమైన శిల్పాలు చెక్కబడ్డాయి. ఎత్తైన శిఖరంపై శివుడు, చాముండి దేవి, అష్టదిక్పాలకులు, భైరవుడు, విష్ణువు, గాయకులు, జంతు మూలాంశాలు, సామాజిక దృశ్యాలు మరియు ఇతరుల అసాధారణ చిత్రణలు ఉన్నాయి. ప్రపంచంలో ఎక్కడైనా ఇటువంటి కళాత్మకత మరియు వైభవాన్ని చూడటం చాలా అరుదు.

💠 జోడాగే నాసిక్ నుండి 128 కి.మీ దూరంలో ఉంది.

Rachana

©️ Santosh Kumar