సంస్కృత భారతీ* *6*

*సంస్కృత భారతీ*

            *6*

        *సన్నన్తాః*

కర్తుం ఇఛ్ఛా = చికీర్షా =  చేయాలనే కోరిక,

గన్తుం ఇఛ్ఛా = జిగమిషా= వెళ్ళాలనే కోరిక,

వక్తుం ఇఛ్ఛా =  వివక్షా  = చెప్పాలనే కోరిక,

భోక్తుం ఇఛ్ఛా = బుభుక్షా = తినాలనే కోరిక,

జ్ఞాతుం ఇఛ్ఛా = జిజ్ఞాసా = తెలుసుకోవాలనే కోరిక,

ద్రష్టుం ఇఛ్ఛా = దిదృక్షా= చూడాలనే కోరిక,

...ఇలా ద్విపదకములు  ఏకపదకములుగా మారుతాయి. ఇవన్నీ స్త్రీలింగ శబ్దములు. అందువలన తదనుగుణంగా సహాయ క పదములనూ స్త్రీలింగంలోనే ప్రయోగించవలెను. 

****

షష్ఠీ విభక్తి పదానికి కృతే చేర్చినచో చతుర్థీ విభక్తి గా మారుతుంది.

మహ్యం / మమకృతే= నాకొరకు, తుభ్యం/ తవ కృతే  = నీకొరకు, అస్మాకంకృతే = మన కొరకు, భవతః కృతే / యుష్మాకం కృతే = మీకొరకు, అస్యకృతే = వీని కొరకు, తస్య కృతే = వాని కొరకు,ఏతత్కృతే = దీని(నపుంసకలింగ) కొరకు, తత్ కృతే = దాని (నపుంసక) కొరకు

*ప్రయోగవిభాగః*

*** మమ సంస్కృతాధ్యయన చికీర్షా అస్తి... నాకు సంస్కృత మును చదివే కోరిక కలదు.

*** అస్య అమెరికా జిగమిషా అస్తి వా? ఈతనికి అమెరికా వెళ్ళే కోరిక ఉన్న దా? (వా అనేది కూడా ప్రశ్నించుటకై వాడబడును).

భవతః  చలనచిత్ర దిదృక్షా అస్తి ఖలు? మీకు చలన చిత్రం చూచే కోరిక ఉన్న ది కదా.?

*శుభం భూయాత్*

**** *కొంపెల్ల శ్రీనివాస శర్మ*

 *సంస్కృత భారతీ* 

           *5*

*పంచమ పాఠః*

*తుమున్ ప్రత్యయ విశేషః*

 తుమున్ ప్రత్యయం చేర్చినచో కొరకు అనే భావం వస్తుంది.

*ఉదా*:-- కర్తుం = చేయుటకు, కారయితుం = చేయించుటకు, గన్తుం = వెళ్ళుటకు, గమయితుం = పంపుటకు, భోక్తుం = తినుటకు, వక్తుం = చెప్పుటకు, ఆనయితుం = తెచ్చుటకు, ప్రాపయితుం = పొందుటకు, ప్రాప్తుం = పొందుటకు, పఠితుం = చదువుటకు, గణితుం = లెక్కించుటకు, దాతుం= ఇచ్చుటకు... ఒకవేళ ఆ తుమున్ ప్రత్యయం ద్వారా కలిగే మార్పు తెలియక పోతే ఆ క్రియాపదానికి తదుపరి " కర్తుం" చేర్చి ప్రయోగించదగును.

*ఉదా*:-- గానం కర్తుం (గాతుం)= పాట పాడుట చేయుటకు( పాడుటకు), భోజయితుం/ భోజనం కారయితుం ఈ రెండింటికినీ భోజనం చేయించుటకు అనే భావమే కలుగుతుంది...ఇలా.

*ప్రయోగ విభాగః*

*ప్ర*:-- త్వం కుత్ర కిమర్థం గఛ్ఛసి? ... నీవు ఎక్కడ కు ఎందుకు వెళ్ళుచున్నావు?

*స*:-- అహం పాఠశాలాయాం ప్రతి పఠితుం గఛ్ఛామి... నేను పాఠశాల కు చదువుటకు వెళ్ళు చున్నాను.

*ప్ర*:-- త్వం శ్వః కుత్ర కిమర్థం గమిష్యసి?.. నీవు రేపు ఎక్కడ కు ఎందుకు వెళ్ళెదవు??

*స*:-- అహం శ్వః రాజమహేంద్రవరం పర్యన్తం గోదావరినదీస్నానం కర్తుం (నద్యాం స్నాతుం) గన్తుం ఇఛ్ఛామి... నేను రేపు రాజమహేంద్రవరం వరకూ గోదావరి నదీస్నానం చేయడానికి(నది లో స్నానం చేయడానికి) వెళ్ళుటకు ఇష్టపడుచున్నాను....ఇలా ప్రయత్నం చేయగలరు.

*శుభం భూయాత్*

*** *కొంపెల్ల శ్రీనివాస శర్మ*