రాత్రిరేవం వ్యరంసీత్

 

శ్లోకం:☝

*కిమపి కిమపి మందం మందమాసక్తి యోగాత్*

*అవిరళిత కపోలం జల్పతోరక్రమేణ |*

*అశిధిల పరిరంభ వ్యాపృతైకైకదోష్ణో*

*అవిదిత గతయామా రాత్రిరేవం వ్యరంసీత్ ||*

భావం: "(సీతారాములు) అతి సన్నిహితంగా ఒకరి బాహువులలో ఒకరు ఒదిగి, వారి చెక్కిలికీ చెక్కిలికీ మధ్య ఖాళీ లేకుండా ఆనించి, ఏవేవో ముచ్చట్లు  చెప్పుకుంటూ ఉండగా వారికి తెలియకుండానే రాత్రి జాములు దొర్లిపోయి యిలా గడిచిపోయింది." అని భావం.

భవభూతి ఉత్తర రామచరిత్ర లోని ఈ శ్లోకాన్ని మహాకవి కాళిదాసుకి వినిపిస్తే, అయన భవభూతిని మెచ్చుకుని "అందులో *రాత్రిరేవం వ్యరంసీత్* (రాత్రి *యిలా* గడిచిపోయింది.) అనే బదులు

*రాత్రిరేవ వ్యరంసీత్* (రాత్రే గడిచిపోయింది, మాటలు యింకా మిగిలే వున్నాయి)"

అని చెబితే మరీ బాగుంటుంది కదా అని సవరించాడట. "పరస్పరం అనురక్తులైన దంపతుల మాటలు ఎడతెగనివి. ఇంకా మిగిలి ఉంటూనే ఉంటాయి. రాత్రి జాములు మాత్రం దొర్లిపోతూంటాయి. అని అందమైన భావం వస్తుంది" అన్నాడు కాళిదాసు. దానికి భవభూతి "అవశ్యం మహాకవీ!" అని ఆ సవరణ స్వీకరించాడని ఐతిహ్యం.🙏

☝