శ్రీ సర్థాల్ మాత ఆలయం

 🕉 మన గుడి : నెం 237

⚜ జమ్మూకాశ్మీర్  : కిష్త్వార్

⚜ శ్రీ సర్థాల్ మాత ఆలయం

💠 మాతా సర్థాల్ దేవి మందిర్ అనేది  భారతదేశంలోని జమ్మూ మరియు కాశ్మీర్ (కేంద్రపాలిత ప్రాంతం) లోని కిష్త్వార్ జిల్లా సర్థాల్ వద్ద ఉన్న ఒక హిందూ దేవాలయం,

అష్టభుజ దేవి ఆలయం అని కూడా పిలువబడే సార్థల్ మాత ఆలయం, దుర్గామాత అవతారం అయిన 18 సాయుధ దేవత యొక్క ఒకే ముక్క నల్లని విగ్రహాన్ని కలిగి ఉన్న ఒక గుహ దేవాలయం.  

💠 ఈ విగ్రహం 14వ శతాబ్దంలో కాశ్మీర్ లోయ నుండి తీసుకురాబడింది.  

కిష్త్వార్ నుండి 18 కి.మీ దూరంలో, ఇది పచ్చని చెట్లతో కూడిన కొండ ట్రెక్కింగ్ ప్రదేశంలో ఉంది.  ప్రతి సంవత్సరం శ్రీ సర్థాల్ దేవి పుణ్యక్షేత్రం నిర్వహణ మండలి ద్వారా ఆషాడ శుద్ధ అష్టమి మరియు నవమి (జూన్-జూలై) సందర్భంగా వార్షిక యాత్రను నిర్వహిస్తారు.  

వేలాది మంది యాత్రికులు ఈ వేడుకలో దేవత ఆశీర్వాదం కోసం ఆలయానికి తరలివస్తారు.

 

⚜ సార్థల్ మాత చరిత్ర 

💠 కిష్త్వార్ నుండి 30 కిలోమీటర్ల దూరంలో అందమైన కొండల మధ్య ఉన్న సర్థాల్ మాత ఆలయం దాని స్వంత అద్భుతమైన చరిత్రను కలిగి ఉంది. 

విశ్వాసాల ప్రకారం, మహర్షి కశ్యప్, తన హిమాలయ పర్యటన సమయంలో, ఆ సమయంలో చంద్రభాగ అనే పేరుతో ప్రసిద్ధి చెందిన కిష్త్వార్ ప్రాంతంలో కూడా నివసించారు.  

శ్రీ కశ్యపముని నివాసం కారణంగా, చంద్రభాగ ప్రాంతానికి కాశ్యపనివాస్ అనే పేరు వచ్చింది, అది తరువాత క్షీణించి కిష్త్వార్‌గా మారింది.

💠  కిష్త్వార్ ప్రజలను మతం మరియు భక్తి మార్గంలో నడిపించడానికి, కశ్యప ముని తన తపస్సు ద్వారా ఆదిశక్తి మా జగదంబ యొక్క దివ్యమైన విగ్రహాన్ని వ్యక్తపరిచాడు మరియు మంత్రాలను పఠించడం ద్వారా విగ్రహాన్ని ప్రతిష్టించాడు. 

అష్టాదశ భుజ మాత విగ్రహాన్ని ఉంచడానికి ఒక ఆలయం కూడా స్థాపించబడింది. 

💠 విగ్రహాన్ని ప్రతిష్టించడానికి ఆలయాన్ని నిర్మించిన ప్రదేశానికి కాళిగాడ్ అని పేరు వచ్చింది.  దీనిని నేడు గాలిగాడ్ అని పిలుస్తారు.  

అప్పటి నుండి, కొన్ని కారణాల వల్ల, ఈ అమ్మవారి దివ్య విగ్రహం అదృశ్యమైంది మరియు చాలాసార్లు కనుగొనబడింది.  

కానీ చివరిసారిగా మహారాజా మహా సింగ్ హయాంలో క్రీ.శ.1650లో ఆవును మేపుతుండగా ఒక గోవుల కాపరికి.విగ్రహం దొరికింది.

💠 మహారాజా మహా సింగ్ స్వయంగా సర్థాల్ గ్రామంలో ఆలయాన్ని నిర్మించి విగ్రహాన్ని ప్రతిష్టించాడు.  అప్పటి నుండి నేటి వరకు, ఈ పవిత్ర తీర్థయాత్ర కిష్త్వార్ ప్రజల విశ్వాసంతో పాటు సాంస్కృతిక జీవితానికి ముఖ్యమైన కేంద్రంగా మారింది.

💠 సాంస్కృతిక వారసత్వం: 

విశ్వాసంతో పాటు, ఈ సార్థల్ మాత ఆలయం జీవితంలోని దాదాపు ప్రతి శుభ సందర్భంలో ముఖ్యమైన పాత్ర పోషిస్తుంది. 

పెళ్లి నిశ్చయమైన వెంటనే, మొదటి ఆహ్వాన పత్రిక ఇక్కడి అమ్మవారికి అందిస్తారు.  

వధువు బట్టలు లేదా నగలు కొనడానికి ముందు తల్లి కోసం షాపింగ్ జరుగుతుంది.  

వివాహం పూర్తయిన తర్వాత ముందుగా సకుటుంబ మాత ఆశీస్సులు తీసుకుంటారు.  పిల్లలకు షేవింగ్ కూడా ఇలాగే చేస్తారు.  

💠 కిష్త్వార్ జిల్లాలో, పిల్లల తలనీలాలు, వివాహం మరియు యజ్ఞోపవీత్ వంటి పెద్ద ఎత్తున నిర్వహించబడుతుంది.  

రెండు మూడు రోజుల పాటు జరిగే ముందన్ సంస్కారంలో ప్రజలు తమ కుటుంబసభ్యులను, బంధువులను, స్నేహితులను సంగీత వాయిద్యాలతో సర్థాల్ ఆలయానికి తీసుకువెలెత్తారు.రెండో రోజు అక్కడ భగవతీ దేవి హవనం, యాగం నిర్వహిస్తారు. 

💠 దుర్గామాత యొక్క పునర్ అవతారంగా పరిగణించబడే ఈ విగ్రహం మొదట కిష్త్వార్ కాలం నాటి రాజా అగర్ దేవ్ కాలంలో స్థానికులచే రాళ్లతో చెక్కబడింది మరియు తరువాత, 1936లో మహారాజా హరి సింగ్చే పునరుద్ధరించబడింది. 

ఇది సుమారు 6000 అడుగుల ఎత్తులో ఉంది మరియు సాధారణంగా శీతాకాలంలో మంచులో కప్పబడి ఉంటుంది.

💠 కిష్త్వాడ్ జిల్లా ప్రజల ఇష్టదైవంగా, శతాబ్దాల కిష్టవాడ్ చరిత్రకు సాక్షిగా నిలిచిన అష్టాదశభుజ దేవి సర్థాల్ మాత ఆలయంలో నవరాత్రుల సందర్భంగా భక్తుల రద్దీ ఎక్కువగా ఉంటుంది

అమ్మవారి దర్శనం కోసం భక్తులు ప్రతిరోజూ ఈ ఆలయానికి వస్తూనే ఉన్నప్పటికీ, ముఖ్యంగా నవరాత్రుల సమయంలో, భక్తులు తమ మొక్కులు చెల్లించుకోవడానికి ఆలయానికి వస్తారు.

💠 ఆలయానికి వార్షిక తీర్థయాత్ర (జూలై నెలలో) ఒక ముఖ్యమైన సంఘటనగా చెప్పవచ్చు, ఆ సమయంలో సమీపంలోని గ్రామాల ప్రజలు దేవత యొక్క ఆశీర్వాదాలను పొందేందుకు ఆలయానికి తరలివస్తారు. 

ప్రజలు ఆలయానికి త్రిశూలాలను (త్రిశూలం) తీసుకువస్తారు. వందల సంవత్సరాల నాటి త్రిశూల సేకరణ ఈ ఆలయంలో ఉంది. 

డోగ్రా పాలనలో, ఈ యాత్రను "సర్కారీ యాత్ర" అని పిలిచేవారు, ఈ యాత్రను జరుపుకోవడానికి మొత్తం దోడా జిల్లాలో 3 రోజుల సెలవులు ఉండేవి. 

ఆలయం వద్ద ముండన్ (శిశువు యొక్క మొదటి వెంట్రుకలను తొలగించడం) శుభప్రదంగా పరిగణించబడుతుంది. 

💠 పురాతన  సర్థాల్ దేవి విగ్రహం 2008లో ఆలయం నుండి దొంగిలించబడింది. అయినప్పటికీ, విగ్రహాన్ని ఈ ప్రాంతం నుండి అక్రమంగా తరలించడానికి వీలులేదు మరియు దానిని స్వాధీనం చేసుకుని ఆలయంలో తిరిగి ప్రతిష్టించారు. ఈ ఘటన స్థానికుల్లో కలకలం రేపింది.