సంస్కృత భారతీ* *2*

 *సంస్కృత భారతీ*

            *2*

    *ద్వితీయ పాఠః*

*కరోమి* = చేయు చున్నాను, కరోతి = చేయుచున్నాడు, కరోషి

 =చేయుచున్నావు,

కుర్వన్తి = చేయుచున్నారు, కుర్మః = చేసెదము, కరోతు/కురు = చేయుము,కుర్వన్తు = చేయుము(చేయండి)(బహువచనం/గౌరవవచనం), 

*వదతి* = చెప్పుచున్నాడు,ఇదే విధంగా వదసి,వదామి వర్తిస్తాయి. వదన్తి = చెప్పుచున్నారు. వదతు/వద = చెప్పుము,వదన్తు = చెప్పండి, వదామ = చెప్పెదము.

*భవామి*= అగుచున్నాను,ఇదేవిధంగా భవసి, భవతి, భవన్తి, భవతు/భవ, భవన్తు,భవామ వర్తిస్తాయి. 

*గఛ్ఛామి* = వెళ్ళుచున్నాను, ఇలాగే గఛ్ఛసి, గఛ్ఛతి, గఛ్ఛన్తి,గఛ్ఛతు/గఛ్ఛ,గఛ్ఛామ *ఆగచ్ఛామి* = వచ్చు చున్నాను, ఆ అనే ఉపసర్గను చేర్చ గా ఇటువంటి పదాల అర్థం మనవైపునకు అనగా వచ్చుటకు గా మారుతుంది. 

*ఉదా*:-- గఛ్ఛతి = వెడలు చున్నాడు, ఆగఛ్ఛతి = వచ్చుచున్నాడు, ఇదే విధంగా ఆగఛ్చసి,ఆగఛ్ఛసి,ఆగఛ్ఛన్తి,ఆగఛ్ఛ, ఆగఛ్ఛామ..ఇలా ఇంచుమించు గా అన్ని ధాతువు లనూ అనువర్తనం చేయవచ్చు.అలాగే నయతి = తీసుకొని వెడలు చున్నాడు, ఆనయతి = తీసుకుని వచ్చు చున్నాడు.

 కొన్ని ధాతువులకు మాత్రం కొంత వ్యత్యాసం వస్తుంది.

*సాధారణంగా మనం ఉపయోగించే కొన్ని ధాతువులు ఉత్తమ పురుష(స్వంతము) రూపంలో*

 *అటామి* = తిరుగుచున్నాను(roaming). 

*భణామి*/ భాషయామి = మాట్లాడుచున్నాను. *ఖాదామి* = తిను చున్నాను., అస్మి = ఉన్నాను, ఇఛ్ఛామి = కోరుకొను చున్నది., *పృఛ్ఛామి* = అడుగు చున్నాను, 

*శ్రుణోమి* = వినుచున్నాను, ఇక్కడ శ్రుణ్వన్తి = విను చున్నారు.

*పశ్యామి* = చూచు చున్నాను,

*దర్శయామి* = చూపుచున్నాను,

*చలామి* = కదులుతున్నాను,

*క్రీడామి* = ఆడుచున్నాను,

*భరామి* = భరించు(ధరించు) చున్నాను,.

ఇలా ఈ రూపాలను మధ్యమ ,ప్రధమ పురుష రూపాలకు కూడా అనువర్తించుకొనవచ్చు. అయితే కొన్ని రూపాంతరాలలో కొన్ని మార్పు లు ఉంటాయి, అవి చర్చోపచర్చలలో తెలుసుకొనవచ్చును.

*----*

అత్ర = ఇక్కడ, తత్ర = అక్కడ, కుత్ర = ఎక్కడ?, ఇదం = ఇది, తత్ = అది, కిం = ఏది?, ఇదానీం = ఇప్పుడు, తదా = అప్పుడు, కదా = ఎప్పుడు??, ఇథ్థం / ఈదృశీ = ఇలా, తథా/ తాదృశీ = అలా, కథం/ కీదృశీ = ఎలా?, ఏతాని = ఇన్ని, తాని = అన్ని, కాని = ఎన్ని?, ఇలాగే సా,ఏషా,కా అనేవి స్త్రీ లింగాలు. తే = వారు, ఏతే = వీరు, కే = ఎవరు?

*ప్రయోగ విభాగః*

*ప్ర*:--- త్వం కిం కరోషి-- నీవు ఏమి చేయుచున్నావు??

*స*:-- అహం లిఖామి-- నేను రచించు(రాయు) చున్నాను.

*ప్ర*:--- భవన్తః కుత్ర గఛ్ఛన్తి-- మీరు ఎక్కడ కు వెళ్ళుచున్నారు??

*స*:-- అహం పాఠశాలాం ప్రతి గఛ్ఛామి-- నేను పాఠశాల కు(కొరకు=ప్రతి) వెళ్లుచున్నాను.

*ప్ర*:-- సః కిం ఖాదతి-- వాడు ఏమి తినుచున్నాడు?

*స*:-- సః ఫలం ఖాదతి.-- వాడు ఫలం తినుచున్నాడు.

*ప్ర*: సః కుత్రతః ఆగఛ్ఛతి?.. వాడు ఎక్కడినుండి వచ్చుచున్నాడు?,

*స*:-- సః కార్యాలయతః ఆగఛ్ఛతి... వాడు కార్యాలయం నుండి వచ్చుచున్నాడు.

..... *శుభం భూయాత్*

*** *కొంపెల్ల శ్రీనివాస శర్మ***