రవివర్ణనమ్

 .

             ॥ రవివర్ణనమ్ ‌॥

-97- శ్లోకము :

ద్వీపే యోఽస్తాచలోఽస్మిన్భవతి 

ఖలు స ఏవాపరత్రోదయాద్రి-

ర్యా యామిన్యుజ్జ్వలేందుద్యుతి 

రిహ దివసోఽన్యత్ర తీవ్రాతపః 

సఃయద్వశ్యౌ దేశకాలావితి నియమ యతో నో తు యం దేశకాలా-

వవ్యాత్సస్వప్రభుత్వాహిత

భువన హితో హేతురహ్నామినో వః ॥

-97- మత్తేభము :

ఎది యీ దీవిని గ్రుంకుమెట్ట యది

వేర్ద్వీపంబునన్‌ బొడ్పుగ

ట్టెది జాబిల్లి వెలుంగు రేయిటనదే

యింకొక్కచోనుండు మం

డుదినంబెవ్వడు దేశకాలముల

నేఁడున్‌ లోఁచు లోఁగాకహ

మ్మొదవన్‌ హేతువు లోకభద్రకరుఁడా

యుష్ణాంశుడేలున్‌ మిమున్‌✋️🤚

టీకా : 

[ ఇందు కవి గారు 

   సూర్యభగవానుని దేశ కాలము

   లకు అతీతునిగా

   చెప్పుచున్నారు..]

ఎ(..ఏ)ది , యీ , దీవి ని = ద్వీపము పై , (గ్రుం)క్రుంకు = అస్తమించు , మెట్ట = 

కొండయో ,  (య)అది , వేర్ = వేరొక ,  

+ ద్వీపంబునన్ , ‌ (బొ)పొడ్పు = ఉదయించు , గట్టు = కొండ ;

+ ఎ(..ఏ)ది ,  

< జాబిల్లి వెలుంగు రేయి >  = చంద్రకాంతి తో వెన్నెల రాత్రి , + ఇటన్ =

ఇక్కడనో ,  + అదే , 

< (యిం)ఇకొక్క చో(..ట)న్ ,  + ఉండు , మండు దినంబు > = ఇంకొక చోట

ఎండలో మండునట్టి పగలు ;

+ ఎవ్వడు , (ఈ రీతిగా వేరు వేరుగా తోచు ఆ యా ..) దేశ కాలములన్ = దేశము , కాలములను , 

+ ఏడు న్‌ = (కాలమునకు సంకేతమైన ..) సంవత్సరము (..పొడవునా క్రమము తప్పక ) , 

లోఁచు = (తన..) అధీనమున నుంచుకొనుచు ,  ( వాటికి తాను..) లోఁగాక = అధీనుడు కాకుండా , 

+ అహమ్ము = పగలు / దినము , 

+ ఒదవన్‌ = అగుటకు , హేతువు = 

కారణము (..అయిన) , లోక(..మునకు) , భద్రకరుఁడు = శుభము గూర్చువాడు , 

+ ఆ ,  (యు)ఉష్ణ = వేడి , 

+ అంశుడు = కిరణములవాడు - సూర్యుడు , +[ఏలున్‌ ] , మిమున్ , ఏలున్ = కాచును గాక ..‌✋️🤚

భావము : 

[ ఇందు కవి గారు 

   సూర్యభగవానుని దేశ కాలము

   లకు అతీతునిగా

   చెప్పుచున్నారు..]

ఏది యీ ద్వీపమున అస్తమించు కొండయో - అది వేరొక 

ద్వీపంబున ఉదయించు కొండ ;

ఏది యిక్కడ చంద్రకాంతితో వెన్నెల రాత్రియో  -  అదే ఇంకొక చోట

ఎండలో మండునట్టి పగలు ;

ఎవ్వడు ఈ రీతిగా వేరు వేరుగా 

తోచు ఆ యా దేశము , కాలములను సంవత్సరము పొడవునా క్రమము తప్పక 

తన అధీనమున నుంచుకొనుచు - వాటికి తాను అధీనుడు కాకుండా ..

పగలు అగుటకు 

కారణమయినవాడో ..

లోకమునకు శుభము గూర్చువాడు - 

వేడి కిరణములవాడు - ఆ సూర్యుడు మిమ్ములను కాచును గాక ..‌✋️🤚