రామాయణానుభవం_

 *రామాయణానుభవం_191* 

మహాహస్త బలుడైన ప్రహస్తుడు మరణించాడన్న వార్తను రావణాసురుడు జీర్ణించుకోలేక పోయాడు. ప్రహస్తుడు రామలక్ష్మణులను, వానర సేనను తప్పక చంపి. విజయంతో తిరిగి వస్తాడని విశ్వాసంతో ఉన్నాడు.

ప్రహస్తుడు కూడ మరణించాడంటే సైన్యంలో అధిక భాగము నశించినట్లే. ఇక

తాను తన బంధువులు సైనికులు మాత్రమే మిగిలారు.

తన మహాసేనాని మరణము రావణునికి దుఃఖాగ్రహాలను కలిగించింది. ఇక స్వయంగా తానే రణరంగానికి పోక తప్పదు. తన ప్రతాపాగ్నితో వానర సేనా సముద్రాన్ని ఎండింపక తప్పదు.

అందువలన అగ్ని వంటి ప్రకాశము కల్గి, అనేకోత్తమహయాలతో కట్టబడి, రత్న

ఖచితమైన దివ్య రధాన్ని ఎక్కాడు. 

రుద్రుని వెంట ప్రమధ గణాలవలె, రావణుని వెంట భయంకరమైన రాక్షసగణము బయలు దేరింది. వంది మాగధుల జయజయ ధ్వానాల

మధ్య రావణరధము యుద్ధ రంగానికి బయలుదేరింది.

*నానా పతాకా ధ్వజ శస్త్ర జుష్టం*

*ప్రాసాసి ​​శూలాయుధ చక్ర జుష్టమ్* 

*సైన్యం గజేంద్రోపమా నాగ జుష్టమ్*

*కస్యేదమ క్షోభ్యమభీరు జుష్టమ్*

శ్రీరామచంద్రుడు "ఇంత ఆర్భాటముతో వస్తున్న సేన ఎవ్వరిదని" విభీషణుని ప్రశ్నించాడు.

విభీషణుడు రావణసేనలోని ముఖ్యులు గురించి తెలుపసాగాడు. 

"రామభద్రా !

వచ్చేసేనలో ముందు భాగములో చీకటి కొండ వంటి ఏనుగును అధిరోహించి, మహాధుజ బలముతో వస్తున్నవాడు రావణపుత్రుడైన "అకంపనుడు".

(సూచన: ఇది వరకు వచ్చి చనిపోయిన అకంపనుడు ఒక సైనికాధికారి. ఈయన స్వయంగా రావణుని కొడుకు)

ఇంద్రధనుస్సు వంటి గొప్ప విల్లును చేబూని సింహ ధ్వజము గల గొప్ప రధముపై వస్తున్నవాడు ఇంద్రుని ఓడించిన "ఇంద్రజిత్తు"

వేయి గుజ్జలను పూన్చిన మహారధముపై ఎక్కి పర్వతము వంటి పెద్ద శరీరముతో

ధనుస్సును చేబూని వచ్చేవాడు "అతికాయుడు".

ఉదయిస్తున్న సూర్యునివలె ఎఱ్ఱని కళ్లు కలిగి, గంటలు కట్టిన మహా గళాన్ని అధిరోహించి, భయంకరమైన స్వరముతో శత్రు భయంకరంగా వస్తున్నవారు. "మహోదరుడు".

పడమటి కొండవంటి దేహకాంతి గల్గి బంగారునగలతో, అలంకరింపబడిన గుఱ్ఱముపై ఎక్కి "కుంతము"అను ఆయుధాన్ని పిడికిలితో పట్టుకొని యుద్ధానికి వస్తున్నవాడు 'పిశాచుడు'.

వేగవంతమైన ఎద్దుపై ఎక్కి, మెరుస్తుండే 'శూలాన్ని' ధరించి వేగంగా వస్తున్నవాడు 'త్రిశిరుడు'.

పాము గుర్తు జండాను గలిగి, తాటి చెట్టంత విల్లుతో, విశాల వక్షస్థలముతో, దేవతా గణాలను వధించడలో సమర్ధుడై వస్తున్నవాడు 'కుంభుడు' వీడు కుంభకర్ణుని కొడుకు.

భయంకర శరీరంతో, భయంకరంగా యుద్ధం చేయగలిగిన వాడు బంగారు రంగుతో ప్రకాశించే రోకలిని ఆయుధంగా కలవాడు 'నికుంభుడు' ఈయన కుంభకర్ణుని కొడుకే.

అగ్ని వర్ణం గల జండాతో, సమస్త శస్త్రాస్త్రాలతో, కాంతివంతములైన గుఱ్ఱాలు గల రథముపై వస్తున్న భయంకర శరీరుడు 'నరాంతకుడు'.

గజ, వ్యాఘ్ర, హయముల వంటి, జింక, ఒంటెల వంటి ముఖాలు గల అనేక పిశాచాలు కొలుస్తుండగా అపరరుద్రునివలె, వెన్నెల వంటి తెల్లని గొడుగుతో, కిరీటకుండల ప్రకాశంతో, చీకటి కొండవంటి నల్లని పెద్ద దేహము గలవాడు. దేవతలకుసింహస్వప్నమైనవాడు, సూర్య ప్రతాపుడైన "రావణాసురుడు"

విభీషణుని వాక్యాలు విని రఘురాముడు రావణుని పైననే దృష్టి నిలిపాడు.

రావణుని వీర్య తేజస్సులు శ్రీ రామునికి కూడ ఆశ్చర్యం కలిగించాయి.

*ఆదిత్య ఇవ దుష్ప్రేక్ష్యో రశ్మిభిర్ భాతి రావణః*

*సువ్యక్తం లక్షయే హస్య రూపమ్ తేజః సమవృతమ్*

"రాక్షస రాజు తన తేజస్సు చేత మధ్యాహ్న సూర్యుని వలె చూడరాకున్నాడు. దేవ, దానవాది సకల ప్రాణులలో ఇంతటి ప్రకాశవంతమైన శరీరము ఎవ్వరికి లేదు. ఈయన పరివారంలోని వారందరు. పర్వత దేహులే పర్వత స్థైర్యులే.

*దిష్ట్యా యమద్య పాపాత్మా మమ దృష్టి పథం గతః*

*అద్య క్రోధం విమోక్ష్యామి సీతాహారణ సంభవమ్*

ఈ రోజు ఈ దురాత్ముడు అదృష్టవశంగా నా కంటబడ్డాడు. ఇక వీడిని లంకకు తిరిగి మామూలుగా వెళ్లనివ్వను. నా సీతను అపహరించిన నాటి నుండి నేటి వరకు క్షణం క్షణం పెరిగి పోతున్న నా కోపాగ్నిని వీడిపై ప్రయోగిస్తాను" అని లక్ష్మణునితో సహా ధనుర్బాణాలను ధరించి రామ భద్రుడు నిలిచాడు.

రావణుడు తన పరివారాన్ని చూచి "ఇంతమంది నా వెంట వచ్చారే ? మీరందరు నా వెంట ఉంటే ఈ వానరులు వీరులు లేని లంకానగరాన్ని అనాయాసంగా ఆక్రమిస్తారు. కనుక మీరు తిరిగి వెళ్లండి" అని ఆజ్ఞాపించాడు.

తానొక్కడే ధనుర్ధారి అయి వానర సేనా మధ్యభాగాన్ని చీల్చుకొంటూ ముందుకు వెళుతున్నాడు.....

** 

అహంకారంతో ముందుకు ఉరుకుతున్న రావణాసురుని చూచి ఆగ్రహావేశాలతో సుగ్రీవుడు ఒక కొండ శిఖరాన్ని పెకిలించి రాక్షస రాజుపై ప్రయోగించాడు.

ధనుర్ధారి అయిన రాక్షస రాజు ఆ పర్వతాన్ని అవలీలగా తునాతునుకలుగా పగులగొట్టాడు. అంతే కాదు వందలాది క్రూర బాణాలతో సుగ్రీవుని వక్షస్థలాన్ని చీల్చివేశాడు. సుగ్రీవుడు బాధతో నేలగూలాడు.

*స సాయకార్తో విపరీత చేతాః*

*కూజన్ పృథివ్యాం నిపపాత వీరః*

*తం ప్రేక్ష్య భూమౌ పతితం విసంజమ్*

*నేదుః ప్రహృష్టా యుధి యాతు ధానాః*

సుగ్రీవ పతనానికి వానరులు హాహా కారాలు చేయగా, రాక్షసులు రావణుని ప్రశంసిస్తూ జయజయ ధ్వానాలు చేశాడు.

సుగ్రీవుని పరాభవించిన రావణ ప్రభువును ఎదుర్కోవడానికి జ్యోతిర్ముఖ, గవయ, గవాక్ష, ఋషభులనే వానర వీరులు ఒక్కుమ్మడిగా రావణునిపై పడ్డారు. రావణుడు వారిని లక్ష్యపెట్టక వారి ఆయుధాలను మధ్యలోనే ఖండించి వారిని తన పదునైన బాణాలతో పడగొట్టాడు. కరుణా సముద్రుడైన శ్రీరామచంద్రుడు మధ్యాహ్న మార్తాండునివలె భయంకరుడైన రావణాసురుని ప్రతాపాన్ని అణచివేయడానికే తానే విల్లమ్ములతో బయలుదేరాడు.

రామచంద్ర స్వామి తొందరను చూచి ఆయన అనుజుడు లక్ష్మణుడు "అన్నా! మా వదినను అపహరించిన అతినీచుడైన రావణుని అవమానించే అవకాశము నాకివ్వుమని" ప్రార్ధించాడు.

*కామమార్యః సుపర్యాప్తో వధాయ అస్య దురాత్మనః*

*విధామి ష్యామిహమ్ నీచమ్* *అనుజానీహి మాం ప్రభో*

శ్రీరాముడు సోదరునికి జాగ్రత్తలన్ని చెప్పి పంపాడు. అయితే లక్ష్మణుడు బయలు దేరడం చూచిన హనుమ ఆ అవకాశాన్ని తానే వాడుకోవాలనుకొని రావణుని తానే ముందుగా ఎదుర్కొన్నాడు. రావణుని రధము పైకి ఎగిరి ఓరీ రావణా! నీవు దేవదానవ, గంధర్వాదుల నుండి మరణం లేకుండా వరం కోరుకున్నావు. కాని వానరులమైన మా నుండి కాదు ఇదిగో

నా పిడికిలి దెబ్బతో నీవు యమలోకానికి వెళ్లుతావు" అని హనుమ హుంకరించాడు.

 రావణుడు మహాగ్రహంతో "ఓరీ వానరా! ఏదీ నీ ప్రతాపాన్ని చూపు. ముందు నా చేతి దెబ్బను రుచి చూడ"మని తన బలాన్నంతటిని ఉపయోగించి హనుమను తన పిడికిలితో దెబ్బకొట్టాడు.

హనుమ ఆ దెబ్బతో ఊగి పోయాడు. తన శక్తినంతా కూడదీసికొని పడిపోకుండా ఎలాగో నిలదొక్కుకొన్నాడు. తేరుకొన్న తరువాత హనుమ బలంగా తన పిడికిలితో రావణుని కొట్టాడు.

రావణునికి కళ్లు బైర్లు కమ్మాయి. ఆ దెబ్బను తట్టుకోలేక విలవిలలాడాడు. కొంత సేపు స్పృహను కోల్పోయాడు. హనుమంతుని దేవతలు, వానరులు ప్రశంసలతో ముంచెత్తారు. కొంతసేపటికి రావణుడు తేరుకొని “హనుమా నేనింత వరకు ఇంత బలమైన పిడికిలి దెబ్బను చూడలేదు". అని ప్రశంసించాడు.

*సాధు వానర వీర్యేణ శ్లాఘనియోసి మే రిపుః*

వాడి ప్రశంసలకు హనుమ సిగ్గుపడి "ఛీ చీ నా దెబ్బతిని కూడ నీవు బ్రతికి ఉన్నావంటే ఇంత బలహీనంగా ఉంటుంది. నా పిడికిలి పోటు" అని నేను ఎన్నడు. అనుకోలేదు.

*ధిగ్ అస్తు మమ వీర్యం తు యత్ త్వం జీవసి రావణా*

"మరొక సారి మన బలాలను చూచుకొందాము" అని రావణునికి సవాలు విసిరాడు.

రావణుడు ఆ అవమానాన్ని భరింపజాలక మరింత బలంగా పిడికిలితో హనుమ వక్షాన్ని కొట్టాడు. హనుమ ఆ దెబ్బకు తల్లడిల్ల సాగాడు. 

*హనుమాన్ వక్షసి వ్యూఢే సమ్చచాల హతః పునః*

*విహ్వలం తతు తదా దృష్ట్వా హనుమంతం మహా బలమ్*

వానర సేనాని అయిన నీలుడు హనుమ ప్రమాదాన్ని పసిగట్టి తాను ముందుకొచ్చి రావణుని ఎదురించాడు....

 *రామాయణానుభవం_ 192* 

రావణుడు నీలునిపై భయంకరమైన బాణవర్షాన్ని కురిపించాడు. నీలుడు నేర్పుతో తప్పించుకోని రావణుని పై పెద్ద పర్వత శిఖరాన్ని విసిరాడు. అంతలో తెప్పరిల్లిన హనుమ రావణుని పైకి దుముక దలచి ఇంకొకరితో పోరాడుతున్న వానిపై దండెత్తుట మంచిది కాదని ఊరుకొన్నాడు.

రావణాసురుడు నీలుడు ప్రయోగించిన పర్వతాన్ని దారి మధ్యలోనే ఖండించి, ఆయన వరుసగా వేస్తున్న మహా వృక్షాలను నేలకూల్చాడు. నీలునిపై అపార శరవర్షాన్నికురిపించ సాగాడు.

ఆ బాణ వర్షాన్నుండి తప్పించుకోవడం కొరకు నీలుడు తన దేహాన్ని చిన్నగా చేసికొని, రావణుని రధముపై, ధ్వజముపై, ఆయన భుజములపై, కిరీటముపై మహావేగంగా వాలుతూ ఆయనను నొప్పించాడు.

నీలుని వేగానికి, ఆయన నేర్పుకు దేవతలు, నరులు వానరులు ఆయనను ప్రశంసించారు. రావణుడు కూడ నీలుని, చురుకుదనానికి ఆశ్చర్యపడి, ఆయనను సంహరించడానికి ఆగ్నేయాస్త్రాన్ని ప్రయోగించాడు.

ఆ ఆగ్నేయాస్త్రానికి అగ్ని తనయుడైన నీలుడు అసువులు పోగొట్టుకోలేదు. కాని తెలివి తప్పి నేలపై పడిపోయాడు.

అంతవరకు అవకాశము కొరకు ఎదురుచూస్తున్న లక్ష్మణుడు రావణునెదిరించి "ఓరీ రాక్షసాధమా! వానరులపై నీ పరాక్రమాన్ని చూపి, దానికే గర్విస్తున్నావా ? ఇదే నీ గర్వాన్ని నేల మట్టము చేస్తాను" అని హుంకరించాడు. లక్ష్మణుని మాటలను లక్ష్యపెట్టక రావణుడు "రాజకుమారా! నీకు నరకానికి వెళ్లాలని కోరిక ఉంటే నా ముందు వచ్చి నిలువు. నిన్ను క్షణంలో పంపిస్తాను" అని భయంకరంగా అరిచాడు.

*దిష్ట్యాసి మే రాఘవ దృష్టి మార్గం*

*ప్రాప్తో అంత గామీ విపరీత బుద్ధిః* 

*అస్మిన్ క్షణ యాస్యసి మృత్యుదేశం*

*సంసాద్యమానో మమ బాణ జాలైః*

"మాటలను చాలించి సమరానికి సమాయత్తం కమ్మని" లక్ష్మణుడు అధిక్షేపించాడు. రావణుడు ప్రయోగించిన ఏడు భయంకర బాణాలను లక్ష్మణుడు తన బాణాలతో మధ్యనే ఖండించాడు.

కోపంతో రావణుడు మరింత తీవ్రంగా బాణాలను వేశాడు. లక్ష్మణుడు వాటిని

చాల దూరంలోనే వ్యర్ధం చేశాడు. లక్ష్మణుడు రావణుని గర్వమణచదలచి వజ్రాయుధమువలె తీక్షములై, యమ దండము వలె క్రూరమైన బాణ పరంపరను రావణునిపై ప్రయోగించాడు.

రావణుడు ఆ బాణాలను మధ్యలోనే త్రుంచివేసి, ఇక లక్ష్మణుని బ్రతుకనివ్వ వద్దని తలచి తనకు బ్రహ్మదేవుడు ప్రసాదించిన అమోఘమైన బాణాలను లక్ష్మణుని పై ప్రయోగించాడు. వాటిని కూడా లక్ష్మణుడు మధ్యలోనే ఖండించి, తక్షణమే మూడు పదునైన బాణాలను రావణుని గుండెను పగులగొట్టడానికి ప్రయోగించాడు. రావణుని వక్ష స్థలము రక్తసిక్తమైంది. ఆయన తెలివి తప్పాడు. కొద్ది సమయంలో రావణుడు తేరుకొని బాణ యుద్ధంలో లక్ష్మణుని జయించుట అసాధ్యమని గ్రహించి తనకు బ్రహ్మ వరప్రసాదంగా లభించిన, అగ్నివలె మండుతున్న ఆది ఘంటాశక్తిని లక్ష్మణునిపై ప్రయోగించాడు.

సౌమిత్రి ఆ శక్తిని నిర్వీర్యం చేయడానికి అనేక శరాలను ప్రయోగించాడు. కాని వర ప్రసాద లబ్ధమైన ఆ మహాశక్తి లక్ష్మణుని అశక్తుని చేసింది. లక్ష్మణుడు తెలివి తప్పినేల కూలాడు.

*స శక్తిమాన్ శక్తిసమాహతః సన్*

*ముహుః ప్రజజ్వాల రఘుప్రవీరః*

*తం విహ్వలంతం సహసాభూపేత్య*

*జాగ్రాహ రాజా తరసా భుజాభ్యాం*

రావణుడు లక్ష్మణుని శరీరాన్ని ఎత్తుకొని పోవదలిచాడు. నేలపై పడిన లక్ష్మణుని దేహాన్ని తన బలాన్నంతటిని ప్రయోగించి ఎత్తదలిచాడు. అయితే అది రావణునికి సాధ్యముకాలేదు. ఆయన తల వంచుకొని తిరిగి పోయాడు.

లక్ష్మణుని నేల పాలుచేసి అతనిని ఎత్తుక పోవాలనుకొన్న రావణుని చూచి, అమిత బలపరాక్రముడైన హనుమ శత్రువును సమీపించి, ఆయన వక్షస్థలంలో వజ్ర సమానమైన తన పిడికిలితో తీవ్రమైన దెబ్బను కొట్టాడు. ఆ దెబ్బకు తాళలేక రాక్షస రాజు మోకాళ్లపై నేల కూలాడు. రక్తం కక్కుకో సాగాడు. అతి కష్టం మీద రథములో వాలిపోయాడు.

హనుమంతుడు అతి సులభంగా లక్ష్మణుని తన భుజాలపై వేసికొని శ్రీరాముని సన్నిధికి తెచ్చాడు.

*వాయుసూనోస్సుహృత్వేన* 

*భక్త్యా పరమయాచ సః*

*శత్రూణామకంప్యోపి* *లఘుత్వమగమత్కపేః*

"మూడు లోకాలను గడగడలాడించిన, కైలాస పర్వతాన్ని కదిలించివేసిన శత్రు భయంకరుడైన రావణాసురుడు తన సైనికులతో సహా ఏ కొంచెము కూడ కదలించజాలని లక్ష్మణునిని ఒక కోతి, దాని స్నేహ భావము వలన, దాని పరమ భక్తి వలన తేలికగా ఎత్తాడు" అంటాడు వాల్మీకి మహర్షి.

** 

హనుమంతుని ముష్టిఘాతము నుండి తేరుకొన్న రావణుడు మళ్లీ ధనస్సునెత్తి వాసర సేనపై భయంకర బాణాలను ప్రయోగించసాగాడు. వానర సైన్యమంతా భయంతో చెల్లాచెదురైంది.

అప్పుడు రామభద్రుడు స్వయంగా రణానికి సమాయత్తమయ్యాడు. అంతలో హనుమ ముందుకు వచ్చి తన వీపుపై ఎక్కి రావణునితో యుద్ధం చేయుమని శ్రీ రాముని ప్రార్ధించాడు. వైరోచనుని పైకి విష్ణువు వెళ్లినట్లు రావణుని పైకి శ్రీరాముడు వెళ్లి గంభీరంగా ఇలా అన్నాడు.

"రావణా నిలువు! నీవు ఇంద్రుడిని, యముడిని, భాస్కరుని, అగ్నిదేవుని, శంకరుని ఆశ్రయించినా నా నుండి తప్పించుకోలేవు.

*యదీంద్రవైవస్వతభాస్కారాన్వా*

*స్వయంభు వైశ్వానరశంకరాన్వా*

*గమిష్యసి త్వమ్ దశవా దిశో థవా*

*తథాపి మే నాద్య గతో విమోక్ష్యసే*

నేనొక్కడినే సకలాయుధ సంపన్నులైన పద్నాలువేల రాక్షస సైనికులను మూడు గడియలలో పాతమార్చాను" శ్రీరాముని మాటలకు కోపించిన రావణుడు _రామవాహనమైన హనుమను అగ్ని సమాన బాణములతో బాధించాడు. బాణాలను సహిస్తూ హనుమ తన తేజస్సును మరింత పెంచుకొన్నాడు.

అప్పటికే లక్ష్మణుని శక్తితో కొట్టిన రావణునిపై రామునికి అగ్రహము జ్వలించింది. ఇప్పుడా అగ్రహ జ్వాల హనుమను బాధించుట అనెడి నేయితో మరింత జ్వలించింది.

 శ్రీరాముడు సహజ శాంత స్వభావుడు. తనకేదైనా ప్రమాదము కలిగితే సహిస్తాడు.

'క్షమయా పృథివీ సమః' అంటాడు మహర్షి ఓర్పులో భూమి అంతటివాడు.

అయితే తన ఆశ్రితులకు ఎవ్వరైనా బాధకల్గిస్తే సహించడు. రావణుడు లక్ష్మణుని మూర్ఛాక్రాంతుని చేయగానే రామునికి కోపము కలిగింది. ఇప్పుడు హనుమను రావణుడు గాయపరచగానే రాముడు కోపానికి వశమయ్యాడు.

మొదటి దానితో రాముడు కోపాన్ని తెచ్చుకొన్నాడు. ( *క్రోధమాహరయద్రామః* ) • రెండవ దానితో కోపానికి వశుడయ్యాడు (*కోపస్యవశమేయివాన్* )

శ్రీరాముడు క్రూర బాణ పరంపరతో రావణుని రథాన్ని సారధి అశ్వ, సమస్తాయుధ సమేతంగా పగులగొట్టాడు. మరొక వజ్రకఠోర బాణంతో రావణుని హృదయాన్ని ఛేదించాడు. రావణుడు ఆ బాణ తీవ్రతకు తట్టుకోలేక మిక్కిలి ఆర్తి (బాధ) చెంది, ఒక చోట నిలువ లేక, తన చేతిలోని చాపాన్ని కూడ వదలివేశాడు.

ఎవ్వడైతే వజ్రపు దెబ్బలను, పిడుగుపాటులను తిని కూడా ఏమాత్రము బాధపడలేదో, కదలలేదో, అటువంటి రావణుడు రామ బాణంతో అమితంగా బాధచెంది చక్కగా నిలువలేక, చేతిలోని చాపాన్ని కూడ వదలి వేశాడు.

*యోవజ్రపాతాశని సన్నిపాతాత్* *సచుక్షుభేనాపిచచాల రాజా*

*స రామబాణాభిహతో బృశార్త*

*చచాల చాపం చ ముమొచ వీర* అంటాడు మహర్షి

శ్రీరాముడు మరొక అర్ధ చంద్రాకార బాణంతో రావణుని కిరీటాన్ని నేలపాలు చేశాడు.. కాంతిని కోల్పోయిన సూర్యుని వలె, నిప్పు ఎల్లారిన బొగ్గువలె, తెగిపడిన కిరీటంతో తేజస్సును కోల్పోయిన రావణుని చూచి, శ్రీరాముడు "ఇప్పుడు నీవు చాల అలసిపోయావు అందువలన ఇప్పుడు నీతో యుద్ధం చాలిస్తున్నాను.

*గచ్ఛ అనుజానామి రణార్ధితస్త్వం* 

*ప్రవిశ్య రాత్రించర*

*రాజ లంకాం ఆశ్వాస్య నిర్యాహిరథీ చ* *ధన్వీ తదాబలం ద్రక్ష్యసిమే రథస్థః*

"రావణా నీవు యుద్ధములో చాల అలసిపోయావు. నిన్ను నేను అనుమతిస్తున్నాను. నీవు లంకకు వెళ్లు. వెళ్లి సేదదీరు, బాగా తిను, త్రాగు నీ గాయాలను మాన్పుకో. మళ్లీ నీవు వచ్చేటప్పుడు అనేక రథాలను, అనేక ధనుస్సులను తెచ్చుకో. ఎందుకంటే నేను నీ అన్ని రధాలను నేల కూలుస్తాను. నీధనుస్సులను విరిచి వేస్తాను. అందువలన "అన్నీ తెచ్చుకోలేదే" అనే బాధ లేకుండా, నేను ముందుగానే చెప్పుతున్నాను. కనుక నీ దగ్గర ఉన్నన్ని రధాలను, ధనుస్సులను తెచ్చుకో!

అప్పుడు నా నిజమైన బలాన్ని చూస్తావు "అన్నాడు రాఘవుడు.

 " అదేమిటి ఇప్పుడు నీ బలాన్ని నేను చూడలేదా"? అంటే ఇప్పుడు నాబలాన్ని కొంత రుచి చూచావు. నీవు

మళ్లీ వచ్చినప్పుడు పూర్తి బలాన్ని చూస్తావు".

ఇప్పుడు పూర్తి బలాన్ని ఎందుకు చూపలేదు ? అంటే రావణునికి ఒక అవకాశము ఇవ్వాలనుకొని కిరీటాన్ని మాత్రమే పడగొట్టాడు. లేక పోతే తలనే పడగొట్టేవాడు కదా! అయినా కిరీటం పోయినా, అభిమాన ధనుడైన రావణునికి ప్రాణం పోయిననట్లే కదా!.......

 *రామాయణానుభవం_ 193* 

రావణాసురుడు అవమానభారంతో అతివేగంగా లంకలోకి ప్రవేశించాడు. ఆ తరవాత శ్రీరాముడు విశల్యకరణాషధంతో వానరవీరులనూ లక్ష్మణుడినీ అందరినీ కుదుట పరిచాడు.

*స ప్రవిశ్య పురీం లన్కాం రామబాణ భయార్దితః*

*భగ్నదర్పస్తదా రాజా బభూవ వ్యథి తేంద్రియః*

రామబాణ పీడితుడై దర్పమూ రాజసమూ కోల్పోయి కలతచెందిన రావణుడు లంకలో ప్రవేశించి సింహపీడితమైన గజేంద్రంలాగా, గరుత్మద్బాధితమైన పన్నగేంద్రంలాగా అవమానంతో సెగలూ పొగలు కక్కుతున్నాడు. నిప్పులు గ్రక్కుతూ మీదమీదకి వచ్చిపడుతున్న రామబాణాలు అతని కళ్ళముందు ఆడుతున్నాయి. బంగారు సింహాసనంమీద సమావిష్టుడై రాక్షస మహావీరుల నుద్దేశించి ఇలా ప్రసంగించాడు

మహావీరులారా ! నేను చేసిన ఘోర తపస్సులు ఓడిపోయాయి. దేవేంద్ర సమానుడనని విర్రవీగిన నేను కేవలం ఒక మానవమాత్రుడి చేతిలో పరాజితుడనయ్యాను. మనుష్యునివల్ల నీకు ప్రమాదం ఉందని తెలుసుకో అన్న బ్రహ్మవాక్కు నిజమవుతోంది.

*ఇదం తద్బ్రహ్మణో ఘోరం వాక్యం మామభ్యుపస్థితమ్*

*మానుషేభ్యో విజానీహి భయం త్వమితి తత్తథా*

 దేవదానవ గంధర్వయక్ష రాక్షస పన్నగాలనుంచే అవధ్యత్వం అడిగాను కానీ మానవులనుంచి అవధ్యత్వం అడగకపోయాను. నా వంశంలో పుట్టిన మహాపురుషుడు నిన్నూ నీ వంశాన్నీ సర్వనాశనం చేస్తాడని అనరణ్యుడు అలనాడు నన్ను శపించాడు. ఈ రాముడు అదే ఇక్ష్వాకువంశంలో పుట్టిన దశరథాత్మజుడు- మానవుడు. నన్ను శపించిన వేదవతియే ఈ సీత.

శప్తోహం వేదవత్యా చ యదా సా ధర్సితా పురా* 

*సేయం సీతా మహాభాగా జాతా జనకానందిని*

ఉమ, నందీశ్వరుడు, రంభ, వరుణకన్యక పుంజకస్థల వీరు నలుగురూ ఇచ్చిన శాపాలు ఊరికే పోతాయా? ఋషివాక్కు వ్యర్థం కాదు.

*ఉమా నందీశ్వరశ్చాపి రంభా వరుణకన్యకా *

*యథోక్తాస్తపసా ప్రాప్తం న మిథ్యా ఋషిభాషితమ్*

ఇదంతా మనసులో ఉంచుకునే మనం యుద్ధం చెయ్యాలి. గోపురాగ్రభాగాలకూ, ప్రాకారాలకూ, ప్రాసాదాలకూ మహారాక్షసులు రక్షగా నిలవండి. నిద్రపోతున్న కుంభకర్ణుణ్ని లేపండి. నేను ఓడిపోయాననీ, ప్రహస్తుడు సంహరింపబడ్డాడనీ అతడికి చెప్పండి. ఈ కుంభకర్ణుడు నిశ్చింతగా సుఖంగా ఏడేసి నెలలు ఎనిమిదేసి నెలలు తొమ్మిదేసి నెలలు హాయిగా నిద్రపోతూంటాడు. నేటికి తొమ్మిది రోజుల క్రితం యుద్ధారంభంలో మనంచేసిన మంత్రాంగంలో పాల్గొన్నాడు. వెళ్ళి నిద్రలో మునిగిపోయాడు. వాడిని నిద్ర లేపండి..

*మంత్రం కృత్వా ప్రసుప్తోయామియస్తు నవమేహని* 

*తం తు బోధయత క్షిప్రం కుంభకర్ణం మహాబలం*

** 

రాక్షసవీరులు వేల సంఖ్యలో కుంభకర్ణుడి మందిరానికి వెళ్ళారు. గంధమాల్యాదులనూ, మాంసభోజనాలనూ, రక్తకుంభాలనూ తీసుకుని యోజన విశాలమైన ద్వారంగుండా అతడి శయనాగారంలోకి ప్రవేశించారు. అది సర్వ సుగంధ పరిమళాలతో సుఖావహంగా ఉంది. కుంభకర్ణుడి నిఃశ్వాసాలతో ఎగిరిపోతున్న రాక్షసవీరులు ఆ గుహగోడలు ఆలంబనగా లోపలికి ప్రవేశించారు. చిదికిపోయిన పర్వతంలాగా బంగారు కుట్టిమం మీద వికృతంగా పడి నిద్రిస్తున్న ఆ కుంభకర్ణుడిని లేపడానికి రాక్షసులు విశ్వ ప్రయత్నం చేసారు.

భయంకరాలై అతడి నాసాపుటాలు ఎగిరెగిరి పడుతున్నాయి. తెరుచుకున్ననోరు పాతాళ గహ్వరంలా ఉంది. బంగారు భూషణాలతో శరీరం ఒత్తుకుంటోంది. కిరీటం అట్టే ఉంది. మాంసం, రక్తం, కొవ్వు- ఇవ్వి నిలవవున్న వాసన కొడుతున్నాడు.

వాడి ఎదురుగా మాంసం రాసి పోసారు. మృగమహిష వరాహ జంతుజాలాన్ని చంపి పడేశారు. అన్నం మరో రాసిగా, రక్తకుంభాలనూ అక్కడ ఉంచారు. దివ్య సుగంధాలు వాడి శరీరమంతా పులిమారు. గంధ మాల్యాలు అలంకరించారు. ఏ సుగంధానికీ వాడు మేల్కోలేదు. 

శంఖభేరీ పటహధ్వనులు చేసారు. ఆస్ఫోటిత కేళిత సింహనాదాలు చేసారు. అయినా వాడు లేవలేదు. ఇక ఇలా కాదని ఆ రాక్షసులు గదలతో శూలాలతో ముష్టిఘాతాలతో అన్ని వైపులనుంచీ కుళ్ళబొడిచారు. కేకలు అరుపులు బొబ్బలతో పెద్దకోలాహలం చేసారు. లేపలేకపోయారు. గుర్రాలతో, ఒంటెలతో, గాడిదలతో, ఏనుగులతో తొక్కించారు. ఇంతటి కోలాహలంతో లంకారాజ్యం అంతా మారుమ్రోగింది కానీ కుంభకర్ణుడు లేవలేదు. వెయ్యిభేరులను ఒకేసారి మ్రోగించారు. లాభం లేకపోయింది. నీటి కడవలు తెచ్చి చెవులలో పోసారు. కుంభకర్ణుడు కదలలేదు. మెదలలేదు.

ఒకే దెబ్బకు నూరుమందిని చంపగల ప్రచండగదలను (శతఘ్ని) తాళ్లకు కట్టి గిరగిరా త్రిప్పి కొట్టారు. ఏమిచేసినా వాడిలో చలనం లేదు. చివరగా ఒక వెయ్యి ఏనుగులను రప్పించి ఒక్కసారిగా వాడి శరీరంమీద పరుగులు పెట్టించారు. అప్పుడు వాడికి మెలకువ వచ్చి స్పర్శ తెలుసుకున్నాడు.

నిద్రాభంగం అవ్వడంతో ఆకలిగొని ఆవలిస్తూ లేచి కూచున్నాడు. పాముపడగల్లాగా ఉన్న బాహువులను సారించి పాతాళంవంటి నోటిని తెరచి వాడు భీకరంగా ఆవులించాడు. ఎర్రటి నోరు మేరుపర్వతం మీద సూర్యబింబంలా కనబడింది. గిరిశిఖరంనుంచి మేఘం కదలినట్టు లేచి నిలబడ్డాడు. మెరుపుల్లా మెరిసిపోతున్న వాడి కళ్ళు రెండు మహాగ్రహాల్లాగా ఉన్నాయి. ఎదురుగావున్న మాంసరాశినీ, శోణిత మధ్య కుంభాలనూ మహిషాదులనూ తేరిపారజూసాడు. ఆరగించడం మొదలుపెట్టాడు. తింటూ తాగుతున్నాడు. తాగుతూ తింటున్నాడు. అన్నీ కానిచ్చి తృప్తి చెందాడు.

ఈ తరుణంలో రాక్షసులు వంగి వంగి దండాలు పెడుతూ సమీపించారు. నిద్రాకలుషిత నేత్రాలతో అన్ని వైపులకూ దృష్టి సారించి రాక్షసులను చూసాడు. వాళ్ళ భయాన్ని గుర్తించాడు. అభయం ఇచ్చాడు.

*కిమర్థమహామాదృత్య భవద్భిః ప్రతిబోధితః*

*కచ్చిత్సుకుశలం రాజ్ఞో భయం వానేష వానకిం*

రాక్షసులారా ! ఎందుకు నన్ను నిద్రలేపారు. రాజు కుశలమేనా? ఏదయినా ప్రమాదం ముంచుకు వచ్చిందా? చెప్పండి. దేవేంద్రుణ్ణి చంపేసి అగ్నిదేవుణ్ని ఆర్పేసి రాజుకు వచ్చిన భయం తొలగిస్తాను. చెప్పండి. చిన్నపనికోసమే అయితే అన్నగారు. నన్ను నిద్రలేపడు. ఏదో పెద్దకారణమే ఉండి ఉండాలి. అదేదో సత్యం చెప్పండి.......

 *రామాయణానుభవం_ 194* 

రావణమంత్రి సత్తముడు యూపాక్షుడు కుంభకర్ణునికి నమస్కరించి- మహానుభావా! దేవతలవల్ల భయంలేదు. కానీ ఇప్పుడు రాజుగారికి మానవమాత్రుడివల్ల ప్రమాదం ముంచుకు వచ్చింది- అనిమొదలుపెట్టి రావణ పరాజయం వరకూ జరిగినదంతా విన్నవించాడు.

అన్నగారి ఓటమి కుంభకర్ణుడికి కోపకారణం అయ్యింది. కళ్ళు విప్పార్చి- ఇప్పుడే వెళ్ళి వానర సైన్యాన్నీ రాముణ్నీ పరిమార్చి తిరిగి వచ్చాకనే రావణాసురుణ్ని చూస్తాను. కపివీరుల మాంసశోణితాలతో మీకందరికీ నేడు విందు చేస్తాను. రామలక్ష్మణులు రక్తం మాత్రం నేనే త్రాగుతాను అంటూ కదలబోతున్న సమయంలో

మహాత్మా! ముందు భ్రాతృదర్శనంచేసి వారి మాటలు విని గుణదోష విమర్శచేసి అటుపిమ్మటనే శత్రువధకు పూనుకోవచ్చును గదా! అని మహోదరుడనే మరోమంత్రి  సలహా ఇచ్చాడు.

కొందరు రాక్షసులు పరుగు పరుగున వెళ్ళి కుంభకర్ణుడు నిద్రలేచాడనే శుభవార్తను రావణుడికి అందించారు. అటునుంచి అటే రణరంగానికి వెళ్ళమంటావో లేక ఇటువచ్చి వెళ్ళమంటావో అడిగి రమ్మన్నాడు ప్రభూ ! అంటూ విన్నవించారు.

ముందుగా నేను సోదరుణ్ని చూడాలనుకుంటున్నాను. యథోచిత సత్కారాలతో ఇటు తీసుకురండి అని రావణుడు ఆజ్ఞాపించగా ఆ వర్తమానం విని కుంభకర్ణుడు ముఖప్రక్షాళనం చేసుకుని, స్నానం చేసి, దివ్య వస్త్ర విభూషణాలంకృతుడై, రాజసభా మంటపానికి కాలయముడులా కదలివచ్చాడు. 

*ప్రక్షాల్య వదనం హృష్టః స్నాతః పరమభూషితః*

*పిపాశుస్త్వరాయమాస పానం బాలసమీరనామ్*

అతడు అడుగుతీసి అడుగు వేస్తోంటే. భూమి కంపిస్తోంది. తన ఎత్తయిన శరీరపు కాంతులు సౌధాగ్రాలపై పడి వాటిని ప్రకాశింపజేస్తున్నాయి. పౌరులంతా అంజలిబద్ధులై ఇరువైపులా నిలబడి చూస్తుండగా  ఠీవిగా తరలి వచ్చాడు.

తన తేజస్సుతో సూర్యుణ్ని తాకుతున్న ఈ కుంభకర్ణుడి మహాద్భుత స్వరూపాన్ని లంకా ప్రాకారంనుంచి చూసిన కపివీరులు - కొందరు గుండెలు పగిలి జారిపడగా, కొందరు రామునిదగ్గరకు పరుగుతీసి రొప్పుతూ రోజుతూ శరణువేడారు. మరికొందరు దిక్కులుపట్టి పారిపోతే ఇంకొందరు భయంతో, పారిపోవడానికి కాళ్ళు ఆడక ఉన్నచోటనే పరుండి పోయారు.

ఈ కోలాహలం అంతా గమనించిన రాముడు ధనుర్ధారియై నిలిచి, ఎదురుగా ప్రాకారం మీదనుంచి కనబడుతున్న పర్వతాకారాన్ని చూసి ఆశ్చర్యచకితుడై వీడు ఎవడు? వీడి కథ ఏమిటి? అని విభీషణుడిని అడిగాడు.

సూర్యవంశ సంభవా ! ఎవడిచేత యుద్ధంలో వైవస్వతుడూ దేవేంద్రుడూ ఓడింపబడ్డారో ఆ మహావీరుడు విశ్రవసుని కుమారుడు కుంభకర్ణుడు వీడే. వీడిచేతిలో ఓడిపోని దేవతలు లేరు. దేవతలపాలిట యముడు. తక్కిన రాక్షసులకు బలం తపస్సులవల్ల వచ్చింది. వీడిబలం మాత్రం సహజసిద్ధం. ఒకప్పుడు మానవులను దేవతలనూ ఋషులనూ గుంపులు గుంపులుగా చంపి ఏడు నమిలి మింగేస్తూంటే అంతా వెళ్ళి దేవేంద్రుడికి మొరపెట్టుకున్నారు. అతడు యుద్ధానికి దిగాడు. వజ్రాయుధం విసిరాడు. అది వీడిని ఏమీ చెయ్యలేక ఓడిపోయింది. ఐరావతం కోరను అనాయాసంగా పెరికి దానితో దేవేంద్రుణ్ని వక్షఃస్థలంమీద పొడిచిన మహాఘనుడు వీడు. వీడికి ప్రజాభక్షణము, దేవతా పీడనము, ఆశ్రమ ధ్వంసనము, పరస్త్రీహరణము ఇవి నాలుగే పనులు. ఇది తెలిసిన బ్రహ్మ కోపించి ఈ రోజునుంచి నువ్వు మృతప్రాయుడవై పడి ఉంటావు అని శపించాడు. 

రావణాసురుడు ప్రార్ధించగా ఆరునెలలు నిద్రిస్తాడు. ఒకరోజు మేల్కొంటాడు. మళ్ళీ ఆరునెలలు నిద్రిస్తాడు అని శాపవిమోచనం ఇచ్చాడు..

*రావణస్య వచః శ్రుత్వా స్వయంభూరిదమబ్రవీత్*

*శాయితా హ్యేసా షణ్మాసానేకాహం జాగరీస్యతి*

మెలకువగా ఉన్న ఒక్కరోజులోనూ వీడు చేసే జీవహింస, ప్రాణి భక్షణలకు అంతులేదు. బ్రహ్మదేవుడు ఆ శాపమే ఇచ్చి ఉండకపోతే ఈపాటికి ఈ భూమిమీద ఏ ప్రాణీ మిగిలి ఉండేదికాదు. రామభద్రా! -

నీకు భయపడిన రావణాసురుడు ఈ కుంభకర్ణుణ్ని నిద్రలేపి యుద్ధానికి పంపుతున్నాడు. ప్రాకారంనుంచి బయటకు వచ్చి ఆవురావురుమంటూ వానరులను వందలూ వేలూగా భక్షిస్తాడు. 

చూడు ప్రభూ! వానరులంతా చెట్టుకొకరూ పుట్టకొకరూగా బెదిరి పారిపోతున్నారు. అందుచేత త్వరగా నీవు వెళ్ళి వాడు రాక్షసుడు కాదు ఒక యంత్రము అని ప్రకటించు వానరుల భయం కొంత తగ్గుతుంది.

*ఉచ్యంతాం వానరాః సర్వే యంత్రమేతత్సముచ్ఛ్రితం*

*ఇతి విజ్ఞాయ హరయో భవిష్యం తీహ నిర్భయాః*

** 

కుంభకర్ణుడు రావణ భవనాన్ని చేరాడు. పరాకుతో ఉన్న ప్రభువుకు వందనము చేసి తనను అత్యవసరంగా లేపిన కారణాన్ని తెలుపుమని కోరాడు.

కుంభకర్ణుడు నిద్రించే సమయంలో రాక్షసులకు కలిగిన విపత్తును రావణాసురుడు తమ్ముడికి వివరింపసాగాడు. "సోదరా! నీవు అదృష్టవంతుడవు. కంటినిండా నిద్రించడము, కడుపునిండా తినడం నీకు లభించిన వరాలు. నేను నీపట్ల ప్రేమతో నీ నిద్రాహారాలకు ఎన్నడూ భంగం కలిగించ లేదు.

అంతమాత్రాన అనేక సమయాలలో శత్రువులతో యుద్ధాలు కలిగినప్పుడు, వాటిలో నేను విజయాలు సంపాదించడంలో నీ సహాయాన్ని నేనెన్నడు మరువజాలను. ఇప్పుడు కూడ నాకు భయంకరమైన ప్రమాదము సంభవించింది. ఒక మానవ మాత్రుడైన రాముడు ఎవ్వరు ఎన్నడు ఊహించని విధంగా సముద్రముపై సేతువును నిర్మించి దాని ద్వారా లంకలో ప్రవేశించాడు. ఆయన లంకానగరాన్ని అల్లకల్లోలం చేశాడు. అకంపనుడు, ప్రహస్తుడు మొదలైన విఖ్యాత వీరులు అనేకులు రాముని చేతిలో చచ్చారు. అంతెందుకు? యుద్ధరంగానికి వెళ్లిన ఏ వీరుడు కూడ సురక్షితంగా తిరిగి రాలేదు.

నీవిప్పుడు యుద్ధం చేసి ఆ రామలక్ష్మణులను, వానర వీరులను చిత్రవధ చేయక పోతే మన లంకలో స్త్రీలు, బాలురు, వృద్ధులు మాత్రమే మిగులుతారు. రాక్షస జనులను రక్షించేవాడివి నీవు ఒక్కడివే". దీనంగా తన పరాక్రమాన్ని ప్రశంసిస్తూ తన సహాయాన్ని అర్ధిస్తున్న అన్నను చూచి కుంభకర్ణుడు నవ్వాడు.

*దృష్టో దోషో హి  యో అస్మాభి పురా మంత్ర వినిర్ణయే*

*హితే ష్వనభిరక్తేన సోయా మాసాది తస్త్వయా*

హితోపదేశము "అన్నా ! ఆనాడు మేము చెప్పిన మాటను విన్నావా ? యుద్ధము వలన సర్వ రాక్షస సంహారము జరుగుతుందని మేము చెప్పినప్పుడు" జనన మరణాలు సహజాలే! యుద్ధంలో వీరులకు మరణము ద్వారా స్వర్గము లభిస్తుంది" అన్నావే?

ఒక ఆడదానిపై కామం వలన అందరిని వదలు కోవడానికి సిద్ధమయ్యావే ? నీవు

"సీతాపహరణమనే" మహా పాపాన్ని చేసినందు వలన ఆ పాప ఫలాన్ని నీవు ఇప్పుడు అనుభవిస్తున్నావు.

"సీతను తీసుక రావడానికి ముందు ఎవ్వరినైనా అడిగావా? రాముడు ఖరదూషణాది, పద్నాల్గు వేల రాక్షసులను నిష్కారణంగా వధించాడు. రామునిపై ప్రతీకారం తీర్చుకోవ డానికి నేను సీతను అపహరించి తెస్తాను. ఈ విషయంలో మీ అభిప్రాయమేమిటి?" అని మాతో విచారించావా ?

చిన్న వ్యాపారము చేయ దలచినవాడు దాని వలన కలిగే లాభనష్టాలను విచారించి, ఒక నిర్ణయాన్ని తీసికొంటాడే! ఇంత పెద్ద యుద్ధాన్ని నెత్తిపై తెచ్చుకోవడం రాజనీతి లక్షణమా?

యుద్ధనీతి నీకు తెలియదా ? శత్రువు బలహీనుడైనప్పుడు ఆయనపై దండెత్తి వెళ్లాలి. శత్రువు మనతో సమాన బలుడైతే "సంధి" చేసికోవాలి. శత్రువు బలవంతుడైతే, ఆయన కోరినదేదో ఇచ్చి అతని నాశ్రయించాలి.

మంత్రులైన వారు శాస్త్రాలను చక్కగా చదివి, దేశకాల పాత్రాలను చక్కగా పరిశీలించి రాజుకు హితకరమైన సలహా ఇవ్వాలి కాని రాజుకు ముఖ ప్రియమైన మాటలు చెప్పే స్వభావం కలిగి ఉండకూడదు.

నీ మంత్రులు నీకు మిత్రులవలె కనబడు శత్రువులు. వారు నిన్ను నిరంతరము మెచ్చుకొంటూ నీ వలన లాభపడేవారే కాని నీకు హితము చెప్పేవారు కాదు.

మహారాజు తన మంత్రులు చెప్పే సలహాలలో మంచివి స్వీకరించి చెడును వదిలితే, ఆ మంత్రులు కూడ జాగ్రత్తగా ఆలోచించి సలహాలిస్తారు.

చక్కని మంత్రులు లేని రాజు చిల్లులుపడిన ఓడ వంటివాడు. ఆయన పతనం కాక తప్పదు" అని విరమించాడు......

 *రామాయణానుభవం_ 195* 

రావణునికి మహోదరుడు ఒక దుష్టోపాయాన్ని తెలిపాడు. "మహారాజా! కుంభకర్ణునితో పాటు నేను, ద్విజిహ్వుడు, వితర్దనుడు, సంప్రది అనే నల్గురము కలసి యుద్ధరంగానికి వెళ్ళుతాము. మా శాయశక్తుల యుద్ధము చేసి రామలక్ష్మణులను సంహరించడానికి ప్రయత్నిస్తాము.

ఒకవేళ మా ప్రయత్నము ఫలిస్తే నీకే బాధ ఉండదు. చనిపోగా మిగిలిన వానర సైన్యము కిష్కంధకు వెళ్ళిపోతుంది.

ఒకవేళ మా ప్రయత్నం ఫలించుకున్నా రామబాణాలతో మా శరీరాలు గీరుకొని, రక్తము కారే దేహాలతో లంకకు తిరిగివచ్చి, "మాకు రామలక్ష్మణులకు మధ్య ఘోర యుద్ధము జరిగిందని, ఆ యుద్ధములో రామలక్ష్మణులను చంపివచ్చామని చెపుతాము". ఆ వార్తను లంకానగరమంతట చాటించు, మాకు అందరి సమక్షంలో బహుమానాలు ఇవ్వు.

దీనివలన లంకానగర రాక్షసులే కాక సీత కూడా రామలక్ష్మణుల మరణ వార్తను నమ్మి తీరుతుంది.

తన రామలక్ష్మణులు, మరణించారని, వానరులెవ్వరు తనను రక్షించడానికి సిద్ధంగా లేరని తెలిసికొన్న సీత విధిలేక నీ ఆశ్రయాన్ని .అప్పుడు నీవు కోరుకొన్న అమర సుఖాలను ఆమె ద్వారా పొందవచ్చు".

ఈ కపటోపాయాన్ని కుంభకర్ణుడు తీవ్రంగా ప్రతిఘటించాడు. "అయితే రామలక్ష్మణులను యుద్ధంలో చంపాలి, లేదా తాను చావాలి కాని, పిరికిపందలవలె రక్తము శరీరానికి పూసుకొనివచ్చి, రామలక్ష్మణులను సంహరించి వచ్చామని గొప్పగా చెప్పుకొంటే ఆ నటన ఎంతవరకు నిలుస్తుంది? 

రామలక్ష్మణుల, వానర వీరుల విజయధ్వనులు విన్న రాక్షస సైనికులు మన గురించి ఏమనుకుంటారు? సీతాదేవి రామలక్ష్మణుల పరాజయ వార్తను ధృవపరచుకోకుండా ఉండగలుగుతుందా? వెంటనే తొందరతో తాను లొంగిపోతుందా? ఇవన్నీ పిరికిపందల ఊహలు, పిరికపందల చర్యలు" అని కుంభకర్ణుడు మహోదరుని నోరు మూయించాడు.

 తనకు మహోదరుని వంటి పిరికిపందల సహాయమేమి అవసరములేదని, తానొక్కడే పోయి రామలక్ష్మణులను సంహరించి, వానర సైన్నాన్ని చీల్చిచెండాడి వస్తానని తెలిపాడు.

రావణుడు మహోదరుని మందలించి కుంభకర్ణుని ధైర్యాన్ని ప్రశంసించాడు. "అంతటి ఆపద అనే సముద్రం నుండి తమను గట్టెక్కించే గట్టి పడవ ఆయనే" అని కుంభకర్ణుని వెన్నుదట్టి మెచ్చుకున్నాడు..

*కశ్చిన్మే త్వత్సమో నాస్తి సౌహృదేన బలేన చ*

*గచ్ఛ శత్రువధాయ త్వం కుంభకర్ణజయాయ చ*

తమ్ముడా! నీ దేహాన్ని చూడగానే వానరులు ప్రాణాలను భయంతో కోల్పోతారు.

రామలక్ష్మణుల గుండెలవిసిపోతాయి. అయినా నీవు ఒక్కడివి యుద్ధానికి వెళ్ళకూడదు. వానరులు ప్రచండవీరులు. కంపన ప్రహస్తాదులను యమలోకానికి పంపినవారు.

నీవు మహాసేనను తీసికొని వెళ్ళు. మన శత్రువులందరిని సంహరించి తిరిగిరమ్మని చెప్పి రావణుడు తన బంగారు పీఠాన్ని దిగి, మెరిసే రత్నహారాన్ని, రత్న ఖచితమైన ఉంగరాన్ని, బంగారు నగలను, భుజకీర్తులను, చెవి కుండలాలను తమ్ముడికి తానే అలంకరించాడు.

*దివ్యాని చ సుగంధినీ మాల్యదామాని రావణః* 

*శోత్రేచా సంజయామాస శ్రీమతి చాస్య కుండలే*

ఆ సొమ్ములతో ఆ మహావీరుడు హోమాగ్ని జ్వాలలాగా మెరిసిపోయాడు.

నల్లని మొలత్రాడు ధరించి, వాసుకి అని నల్లని పాముచే చుట్టబడిన మందర పర్వతము వలె ప్రకాశించాడు. చందన, పుష్పహారాలను ధరించాడు.

శత్రు రక్తధారలతో ఎఱ్ఱబడి, ఉక్కుతో నిర్మంపబడి, బంగారుచే భూషింపబడిన తన భయంకరమైన శూలాన్ని ధరించి, అన్నకు ప్రదక్షిణము చేసి, ఆయనకు నమస్కరించి, ఆయన కౌగిలించబడి యుద్ధరంగానికి భయంకర రూపంతో, మహాబలగర్వంతో బయలుదేరాడు.....

** 

*తస్య నిష్పతతస్తుర్ణం కుంభకర్ణస్య ధీమతః*

*బభూవుర్ఘోరరూపాని నిమిత్తాని సమంతతః*

కుంభకర్ణుడు యుద్ధానికి వెళ్లే దారి మధ్యలో అనేక అపశకునాలు ఎదురయ్యాయి.

అయినా ఆయన బెదరలేదు.

నిప్పు కణికల వంటి కళ్ళతో, భయంకరమైన కంఠధ్వనితో పిడుగులు వంటి అడుగు దెబ్బలను కల్గిస్తూ దేవతలకు సింహస్వప్నమైన కుంభకర్ణుడు యుద్ధభూమిలో ప్రవేశించాడు. ఘోర స్వరూపుడైన కుంభకర్ణుని చూచి పాదరసమువలె కపిసేన చెల్లాచెదరైంది.

అంగదుడు నీల, కుముద, గవాక్షాదులను చూచి, "మీరందరు మహావీరులే? ప్రాణములొడ్డి పోరాడడానికి వచ్చారే? శత్రువు రూపాన్ని చూడగానే పారిపోతున్నారా? ఎంత అవమానము?" అని వానరవీరులందరినీ సమీకరించాడు.

వారందరూ ధైర్యం తెచ్చుకొని మహావృక్షాలతో, పర్వతాలతో కుంభకర్ణునిపైబడ్డారు. ఆయన శరీరానికి తాకి, ఆయన దేహ బలానికి వృక్షాలు, పర్వతాలు చూర్ణమైపోయాయి.

ఆయన ఆగ్రహంతో పాములను గరుత్మంతుడు భక్షించునట్లు వేలాది కపులను నమిలి మ్రింగసాగాడు.

ద్వివిదుడు ఒక పర్వత శిఖరాన్ని కుంభకర్ణునిపైకి విసిరాడు. అది మధ్యలోనే రాక్షస సైన్యముపైబడి రాక్షస మూకలను, రధ, గజ, అశ్వ, సారధులతో చంపివేసింది.

ద్వివిదుడు మరొక కొండను రెండు చేతులతో బలంగా విసిరాడు. అది కూడా మధ్యలోనే పడి రాక్షస సైన్యాన్ని అధికంగా హతమార్చింది.

రాక్షసులు కూడ తమ బాణాలతో, ఆయుధాలతో వానరులను  చెల్లాచెదరు చేశారు.

కుంభకర్ణుని చూచి, ప్రాణాలను దక్కించుకోదలచి వానరసేనలు చెల్లాచెదరయ్యే సమయంలో మహావీరుడైన ఆంజనేయుడు అనేక వృక్షాలను, పర్వత శినాలను కుంభకర్ణునిపై జడివానవలె ఎడతెరపి లేకుండా ప్రయోగించాడు. కుంభకర్ణుడు వాటిని తన శూలంతో తునాతునకలు చేశాడు.

ఆంజనేయుడు మరొక పెద్ద కొండ శిఖరాన్ని కుంభకర్ణునిపైకి విసిరాడు. అతడు దానితో చాలా బాధపడి రక్తము కక్కాడు. రాక్షసుడు కోపావేశంతో తన శూలాయుధాన్ని హనుమ వక్షస్థలముపై వేశాడు. అది తన వక్షాన్ని చీల్చగా రక్తము క్రక్కుతూ, పెద్దగా హనుమ అరుస్తూ నేలకూలాడు.

*స శూలనిర్భిన్నా మహాభుజాంతరః*

*ప్రవిహ్వలః శోణితముద్వామన్ముఖాత్*

*నానాద భీమం హనుమాన్ మహాహవే*

*యుగాంతమేఘస్తనితస్వనోపమం*

ఆంజనేయుడు పడిపోగానే వానర సైన్యము భయంతో పారిపోసాగింది. వారిని నిలిపి నీలుడు మరొక పర్వత శిఖరాన్ని కుంభకర్ణునిపై ప్రయోగించగా, రాక్షసుడు తన పిడికిలి దెబ్బతో ఆ పర్వత శిఖరాన్ని చూర్ణము చేశాడు.

నీలునితో పాటు శరభ, గవాక్ష, గంధమాదన, ఋషభులు చెట్లు, కొండలు, రాళ్లు, పిడికిలి దెబ్బలతో రాక్షసుని బాధించారు. అవన్నీ రాక్షసునికి ఈగ వాలినట్లు అనిపించాయి.

ఆ వానర వీరులను రాక్షసవీరుడు రెండు చేతుల నడుమ ఒత్తి, ముష్టి దెబ్బలతో పొడిచి, మోకాలుతో అదిమి, చేతితో కొట్టగా వారు నెత్తురు కక్కుతూ నేలబడ్డారు.

మిగిలిన వానరులను రావణ సోదరుడు నమిలి మ్రింగసాగాడు. వానర సైన్యంలో హాహాకారాలు చెలరేగాయి....

 *రామాయణానుభవం_ 196* 

వానరులందరూ కుంభకర్ణునితో యుద్ధం చేయసాగారు

అంగదుడు,హనుమ, సుగ్రీవుడు ఇలా అందరితో  పోరు సల్పాడు....

సుగ్రీవుణ్ణి మూర్ఛితున్నిచేసి తన భుజం మీద వేసుకొని  లంకవైపు వెళుతుండగా స్మృతి వచ్చి కుంభకర్ణుని భుజం నుండి జారిపోయాడు.

ముకు చెవులు కొరికి శ్రీరాముని సమీపం లో  వాలాడు.

లక్ష్మణుడు రాక్షసుని నిలుపడానికి ఏడు భయంకరమైన బాణాలతో కొట్టాడు. వాటి దెబ్బలను లక్ష్మణుని లెక్క పెట్టని కుంభకర్ణుడు రామునివైపు ఒక కొండ శిఖరాన్ని విసిరాడు. రాముడు ఆ పర్వత శిఖరాన్ని ఏడు బాణాలచే ఖండించి వాటిని మధ్యలో పొడి చేశాడు.

వానరులు గుంపులుగా రాక్షసుని శరీరంపై ఎక్కారు. వాళ్ళను ఒక్కసారిగా రాక్షసుడు విదిలించివేశాడు.

శ్రీరాముడు బాణహస్తుడై రాక్షస సైనికులను అడ్డగించి, తన వింటి నారిని భయంకరంగా ధ్వనింపజేస్తూ, కుంభకర్ణునికి ఎదురుగా వెళ్ళాడు. "రాక్షసవీరా! ఇదిగో నేను రాముడిని, ధనుర్బాణహస్తుడినై నీకెదురుగా వచ్చాను.

నిన్ను ఇప్పుడే యమనగరానికి పంపడానికి సిద్ధంగా ఉన్నాను" అన్నాడు..

కుంభకర్ణుడు రాముని మాటలు విని పకపక నవ్వి "రామచంద్రా! నేను నీతో

సంహరింపబడిన వాలి, ఖరవిరాధ, కబంధాది సామాన్య వీరుల వంటి వాడిని కాను.

దేవదానవ, గంధర్వాదులకు భయంకరుడనైన కంభకర్ణుడిని. నీకు ప్రాణాంతమైన ముద్గరాన్ని చేతబట్టుకొని నిలుచున్నాను. నా ముక్కు చెవులను చూచి నవ్వవలసిన అవసరం లేదు. ముందు నీ పరాక్రమాన్ని కొంత పరీక్షించి తరువాత నిన్ను మింగివేస్తాను" అని గర్జించాడు.

*దర్శయేక్శ్వాకుశార్దుల వీర్యం గాత్రేషు మే లఘు*

*తతస్త్వాం భక్షాయిష్యామి దృష్ట పౌరుష విక్రమమ్*

రాముడు వేస్తున్న బాణాలను తన ముద్గరంతో ఎదుర్కొంటూ, వానరులను భయకంపితులుగా చేశాడు.

శ్రీరాముడు "వీడు సామాన్య శస్త్రాలకు లొంగడని గ్రహించి" "వాయవ్యాస్త్రాన్ని” ప్రయోగించి కుంభకర్ణుని చేతిని నరికివేశాడు.

మరొక చేతితో రాక్షసుడు ఒక వృక్షాన్ని ధరించి తనను కొట్టరాగా రాముడు "ఐంద్రాన్ని ప్రయోగించి, ఆ చేతిని కూడ నరికివేశాడు.

చేతులు నేలరాలినా కుంభకర్ణుడు రాముని పైబడుటకు రాగా రెండు అర్ధచంద్రాకార బాణాలతో అసురుని రెండు కాళ్ళను రాముడు విరుగగొట్టాడు.

కాళ్ళు, చేతులు విరిగినా కుంభకర్ణుడు కొండగుహ, వంటి నోరు తెరచిరాగా, శ్రీరాముడు వాడి నోటిలోకి బాణాలను క్రుచ్చాడు. అయినా పెద్దగా గర్జించి, రాక్షసుడు. పైపైకి రాగా, ప్రళయకాల మృత్యువు వలె భయంకరమై, వజ్రాయుధము వలె కఠినమై, వాయువు వలె వేగము గలదై, అగ్నిజ్వాలల వలె మండుతున్న ఐంద్రాస్త్రాన్ని శ్రీరాముడు ప్రయోగించగా, అది ఆ రాక్షసుని శిరస్సును నేలరాల్చింది. 

సురులు, నరులు, ఋషులు, వానరలందరు శ్రీరాముని అసమాన పరాక్రమాన్ని వేనోళ్ళ ప్రశంసించారు. రాక్షసులు ఏడ్చారు. వృత్రాసురుని సంహరించిన ఇంద్రుని వలె రాముడు కూడా సంతోషించాడు....

** 

కుంభకర్ణుని మరణవార్తను రాక్షస భటులు పరుగు పరుగున వెళ్ళి రావణునికి తెలిపారు.

పద్య లొకేటర్

*తం శ్రుత్వా వనిహతం సాంఖ్యే కుంభ కర్ణం మహా బలమ్*

*రావణ శోక సమ్తప్తో ముమోహ చ పాపాత చ*

రావణుడు ఆ వార్తను విని భరించలేక చాలాసేపటి వరకు మూర్ఛపోయాడు. రావణుని పుత్రులైన త్రిశిర, అతికాయ, నరాంతక దేవాంతకులు యముని వంటి భయంకరుడైన తమ పినతండ్రి మరణించాడని ఆయన బలాన్ని, ధైర్యాన్ని పొగడుతూ ఏడ్చారు.

రావణుడు, “తమ్ముడూ! ఇంద్రుని వజ్రాయుధానికి కూడా భయపడని నిన్ను రామ బాణాలు సంహరించాయా?

సోదరా! ఈ విషాద సమయానికెదురు చూచిన వానరులు కోట బురుజులపైకి ఎక్కి లంకలోకి దిగితే నేనేమి చేయాలి?

ఇంద్రుడు ఇప్పుడు దండెత్తి వస్తే నేనేమి చేయాలి? అయ్యో! అప్పుడు విభీషణుని మాటలు వింటే బాగుండేది కదా! ఆయన మాట విననందువలన ఇంత దుస్థితి దాపురించింది కదా? ధర్మాత్ముడైన విభీషణుని వెడలగొట్టిన పాపము నన్నిలా బాధిస్తున్నదే.

ప్రళయ కాలంలోని అగ్నివలె, మహారుద్రునివలె శత్రు భయంకరుడవైన నీవు నీ ప్రియ సోదరుని వదిలి ఎందుకు వెళ్ళావురా? నన్ను విడిచిపోవడం నీకు న్యాయమా? నీవు పోయాక నాకు ఎవ్వరు దిక్కురా? అని బేలతనంతో ఏడ్వసాగాడు.

తండ్రి దుఃఖాన్ని చూసి త్రిసురుడు ధైర్య వచనాలు పలుక సాగాడు.

రావణుని పుత్రులు నరాంతక, దేవాంతక, అతికాయ, త్రిశిరులనే వారు మహావీరులు. ఆకాశంలో సంచరింపగలవారు. శత్రు భయంకరులు, యుద్ధములో అపరాజయమెరుగని వారు.

వాళ్ళు మాత్రమేకాక, మహోదర, మహోపార్శ్వులు కూడా యుద్ధానికిసన్నద్ధులు అయ్యారు.

రావణుడు వారిని ప్రేమతో కౌగిలించుకొని, వారికి అనేక ఆభరణాలను అలంకరించి, ఆశీస్సులిడి, సమరానికి సాగనంపాడు. సూర్యుడస్తాద్రిని అధిరోహించినట్లు నల్లమబ్బువంటి రంగుగల్గి, ఐరావత వంశంలో జన్మించిన “సుదర్శన”మనే ఏనుగును మహోదరుడు అధిరోహించాడు.

మహాపార్శ్వుడు గదాయుధుడై కుబేరునివలె వెలిగిపోయాడు. త్రిశిరుడు ఉత్తమ జాతి గుఱ్ఱాలచే కట్టబడిన రథముపై భయంకరమైన ధనస్సును, మూడు బంగారు కిరీటాలను ధరించి బయలుదేరాడు.

ధనుర్థరులందరి చేత ప్రశంసింపబడిన పరాక్రమం గల అతికాయుడు మేరు పర్వతమువలె బంగారు భూషణకాంతులతో ప్రకాశిస్తూ, సర్వాయుధోపేతమైన రధముపై వెళ్ళాడు.

ఉచ్పై శ్రవంతో సమానంగా తెల్లని, స్వర్ణాభరణ భూషితమై, మహావేగంగల గుజ్జముపై వేలాయుధుడై నరాంతకుడు సమరానికి వెళ్ళాడు.

వజ్రాలచే అలంకరింపబడి, అతి భారవంతమైన ఇనుప గుదియను తీసుకొని దేవాంతకుడు యుద్ధానికి వెళ్ళాడు.

వారివెంట అసంఖ్యాకమైన రాక్షస సైన్యము రణరంగానికి భయంకర ధ్వనులతో వెళ్లింది.

"కుంభకర్ణుడనే మహా సముద్రాన్నే మట్టికరిపించిన మనకు ఈ పిల్లకాలువలు ఒక లెక్కా? అని మహోత్సాహంతో రాక్షస వీరులను ఎదుర్కోవడానికి వానరులు ఉత్సాహంగా ఉన్నారు.

వానరులు భూమిపై నిలిచి, ఆకాశానికి ఎగిరి శిలా వృక్షాలను వర్షించారు. రాక్షసులు బాణాలతో, ఆయుధాలతో వాటిని ఎదుర్కొన్నారు.

వానరవీరులు రాక్షసుల రధాలపై, గుఱ్ఱాలపై దుమికి ముష్టి దెబ్బలు కొట్టగా రాక్షసులు నేలపైబడి మరణించారు.

రాక్షసవీరులు ఇనుప గుదియలతో, శూలాలతో బాణ వర్షంతో వానరులను నిర్వీర్యం చేశారు.

ఈ విధంగా యుద్ధభూమి భయంకరంగా జరిగి సమర భూమి అంతా రక్త ప్రవాహంతో నిండిపోయింది.......

 *రామాయణానుభవం_ 197* 

అనేక రాక్షసుల తలలు ఏకకాలంలో నేలపాలు కావడాన్ని నరాంతకుడు చూడలేకపోయాడు.

నరాంతకుడు మరీ విజృంభించి ఖడ్గంతో వేటుకు ఏడుగురుచొప్పున సంహరిస్తున్నాడు. అప్పుడు సుగ్రీవుడు అంగదుణ్ని నరాంతకుడిమీదకు పంపించాడు. వెడుతూనే అంగదుడు వాడి రథాశ్వాలను చేతితో గుద్ది సంహరించాడు. రథం భగ్నం చేసాడు. మీదకి లంఘించబోతూంటే వాడి ఖడ్గాన్ని లాగి ముష్టిప్రహారంలో నెత్తురు కక్కించాడు. ఇంక మరి వాడు తేరుకోలేదు.

*అథాంతరిక్షే త్రిదశోత్తమానాం*

*వనౌకసాం చైవ మహా ప్రణాదః*

*బభూవ తస్మిన్ నిహతే అగ్ర్య వీరే*

*నరాంతకే వాలీ సుతేన సంఖ్యే*

ఇది చూసిన దేవాంతక త్రిశిర మహోదరులు కోపావేశంలో ఉన్మత్తులయ్యారు. అంగదుణ్ని ఎదుర్కొన్నారు. అంతలో కీ నీలుడువచ్చి మహాసాలవృక్షంతో మహోదరుణ్ని రథాశ్వాలతో సహా చిత్తుచిత్తు చేసాడు. వాడు మరింక లేవలేదు.

పినతండ్రియైన మహోదరుడు గతించడం కళ్ళారాచూసిన త్రిశిరుడు మరీ విజృంభించాడు. వాడియైన బాణాలతో హనుమదంగదులను హింసించాడు.

హనుమంతుడు కోపావేశంతో ఒక్క గెంతువేసి వాడి రథాశ్వాలను గోళ్ళతో చీల్చి చంపాడు. వాడు మహాశక్తిని ప్రయోగించాడు. దానిని హనుమంతుడు సగంలోనే అందుకొని తుత్తునియలు చేసాడు. వాడు ప్రచండవేగంతో ఖడ్గం విసిరాడు. నేర్పుగా దానిని పట్టుకొని కిరీట కర్ణకుండల విభూషితాలయిన వాడి శిరస్సులను మూడింటినీ త్రుటిలో తిరిగివేసాడు ఆంజనేయుడు. ఆపై దేవాంతకుడు కూడా మరణించాడు.

ఇలా ఒకరి తరవాత ఒకరుగా నలుగురూ వానరమహావీరుల చేతిలో మరణం పొందారు. ఇంకా మత్తానీకుడు, ఉన్మత్తుడు మొదలైన రాక్షస యూధముఖ్యులు ఎందరో మరణించారు. సుగ్రీవ సుషేణ నీల హనుమదంగదుల విజృంభణ రాక్షసులను సుడిగాలిలా చుట్టివేసింది.

రావణాసురుడి కుమారుడైన అతికాయుడు ధనుర్విద్యా విశారదుడు. అతడు లక్ష్మణుడితో ద్వంద్వయుద్ధానికి తలపడ్డాడు. సమ ఉజ్జీగా పోరాడాడు. అస్త్ర ప్రయోగంలో ఒకరికొకరు తీసిపోలేదు. తనవద్ద ఉన్న సర్వాస్త్రాలనూ సర్వశస్త్రాలనూ లక్ష్మణుడు ప్రయోగించాడు. అవి ఏవీ అతికాయుణ్ని ఏమీ చెయ్యలేకపోయాయి. సౌమిత్రికి ఆశ్చర్యం వేసింది. 

*బ్రహ్మదత్తవరో హ్యేషా అవధ్య కవచావృతః*

*బ్రాహ్మేణాస్త్రేణ భింధ్యేనమేష వధ్యో హి నాన్యథా*

*అవధ్యా ఏషా హ్యన్యే షామస్త్రానాం కవచీ బలి*

అప్పుడు వాయుదేవుడు వచ్చి - లక్ష్మణా ! ఈ అతికాయుడు బ్రహ్మదత్త వరంవల్ల అస్త్రశస్త్రాలకు అవధ్యుడు. ఒక్క బ్రహ్మాస్త్రానికే వీడు మరణిస్తాడు. క్షణం ఆలస్యం చేస్తే ప్రమాదం. వెంటనే బ్రహ్మాస్త్రం ప్రయోగించు అని ఉపదేశం చేసాడు. అంతే సౌమిత్రి బ్రహ్మాస్త్ర ప్రయోగంతో అతికాయుణ్ని భస్మం చేసాడు.

వీరందరి మరణవార్తలూ తెలిసి రావణుడు దిక్కుతోచక దుఃఖించాడు. సుగ్రీవ విభీషణాదులతో ఉన్న రామలక్ష్మణులను ఇంక ఎదుర్కోగల వాడెవ్వడు? మహారాక్షసవీరులంతా నిహతులయ్యారు.

*తం మన్యే రాఘవం వీరం నారాయణ మనామయమ్*

వర బలగర్వితులైన రాక్షస వీరులందరూ శ్రీరాముని పరాక్రమాగ్నికి దీపపు పురుగులై మాడిపోయారే? ఆ రాముడు ఎవ్వరు? నిజంగా నారాయణుడేనా? కాకుంటే అంతటి అసురమహావీరులు, అరివీర భయంకరులు యుద్ధానికి వెళ్ళినవారు అక్కడే మరణిస్తారా? అందులో ఎవ్వరు లంకకు తిరిగిరారా? అని రావణాసురుడు దుఃఖాన్ని, భయాన్ని పొందారు......

** 

ఆ సమయంలో ఇంద్రజిత్తు వచ్చాడు.

*న తాత మోహమ్ ప్రతిగంతుమర్హసి*

*యత్రేంద్ర జిజ్జీవతి రాక్షసేంద్ర*

*నేంద్రారిబాణాభిహతో హి కశ్చిత్*

*ప్రాణాన్సమర్థః సమరేభిపాతుమ్*

 తండ్రీ! ఈ ఇంద్రజిత్తు ఇంకా జీవించే ఉన్నాడు. నీవు ఇంతగా దుఃఖపడవలసిన పనిలేదు. నా బాణాలతో చీరుకుపోయిన శరీరాలు కలవారై రణరంగంలో పడి ఉన్న రామలక్ష్మణులను ఈరోజే చూస్తావు - అంటూ సెలవు తీసుకొని గాడిదలు పూన్చిన రథం అధిరోహించి వాయువేగంతో యుద్ధభూమికి తరలివచ్చాడు. భీషణాయుధాలు ధరించిన రాక్షసవీరులు భేరీ శంఖనినాదాలతో అతని వెంట వచ్చారు.

రణాగ్రభాగంలో సేనలను నిలిపి ఇంద్రజిత్తు అక్కడ అగ్నిని ప్రజ్వలింపజేసి లాజలతో (పేలాలు) హోమం చేసాడు. పుష్పాక్షతలతో అగ్నిని అర్చించాడు. తన ఆయుధాలు అన్నీ అగ్నిముందు ఉంచి నల్లని మేకను బలి ఇచ్చాడు.

ఇంద్రజిత్తు రథారూఢుడై ఆకాశంలో నిలబడి వానరులపై బాణవర్షం కురిపించాడు. పద్దెనిమిది బాణాలతో గంధమాదనుడిని, తొమ్మిది బాణాలతో దూరంగా ఉన్న నలుడిని, ఏడు బాణాలతో జాంబవంతుడిని, ముప్పది బాణాలతో నీలుడుని - ప్రాణస్నాయువులలో (ఆయువుపట్లు) తగిలేట్టు కొట్టి హింసించాడు. 

సుగ్రీవ ఋషభ అంగద ద్వివిదులను దైవ ప్రసాదసిద్ధాలయిన తీవ్ర బాణాలతో కొట్టి సొమ్మసిల్లజేసాడు. ఒక్కక్షణంలో మనిషి కనబడుతున్నాడు. మళ్ళీ అంతలోకే మాయమవుతున్నాడు. ఇలా మాయాయుద్ధంతో అందరినీ దారుణంగా హింసించి రావణి వికటాట్టహాసం చేసాడు.

సుగ్రీవ, హనుమత్, అంగద, జాంబవత్, గంధమాదన, సుషేణ, వేగదర్శి, మైంద, ద్వివిద, నీల, గవాక్ష, గజముఖ, గోముఖ, కేసరి, హరిలోమ, విద్యుద్దంష్ట్రాది వానర మహావీరుల నందరినీ మంత్రసహితాలయిన వివిధాయుధాలతో వేధించాడు. అటుపైని రామలక్ష్మణులమీద బాణాలవర్షం కురిపించాడు.

 ఆకారం కనబడడంలేదు. ఎటునుంచి ఎవరు వేస్తున్నారో తెలియడం లేదు. బాణాలుమాత్రం పిడుగులుగా వచ్చిపడుతున్నాయి. రాముడు గ్రహించాడు.

లక్ష్మణా ! మొన్నటిరోజున నాగాస్త్రంతో మనల్ని బంధించి వెళ్ళిపోయిన ఇంద్రజిత్తు ఇప్పుడు మళ్ళీ వచ్చాడయ్యా బ్రహ్మదేవుడిచ్చిన వరంవల్ల అంతర్హితుడై కూటయుద్ధం చేస్తున్నాడు. శరీరం కనబడని వ్యక్తిని చంపడం ఎలాగ? మొత్తం వానరసైన్యాన్ని బాణప్రవాహంలో ముంచెత్తి, మనల్ని ఇద్దరినీ మూర్ఛిల్లజేసి చనిపోయారని నిశ్చయించుకొని వీడు మళ్ళీ లంకలో కి వెళ్ళిపోతాడు. అందాకా ఓర్చుకో.

*అవాంతుదృష్ట్వా పతితౌ విసంజ్ఞౌ*

*నివృత్త యుద్ధౌ గతరోషహర్షౌ*

*ధ్రువం ప్రవేక్ష్యత్యమరారివాసః*

*మసౌ సమాదాయ రాణాగ్రలక్ష్మీమ్*

సరిగ్గా రాముడు ఊహించినట్టే ఇంద్రజిత్తు తీవ్రబాణాలతో వానరులను అందరినీ హింసించి చిట్టచివరకు సర్వసమ్మోహకమయిన బ్రహ్మాస్త్రాన్ని ప్రయోగించి వెనుదిరిగి లంకలోకి వెళ్ళిపోయాడు.....

 *రామాయణానుభవం_ 199* 

రావణాసురుడు పరమ క్రుద్ధుడై కుంభకర్ణుడి కుమారులైన కుంభనికుంభులను యుద్ధానికి పంపించాడు. వారితోపాటు యూపాక్ష, శోణితాక్ష, ప్రజంఘ, కంపనులు కూడా మహారాక్షస సైన్యంతో వానరసేనపై వచ్చిపడ్డారు. సంకులసమరం జరిగింది.

మహాబలశాలియైన అంగదుడు కంపనుణ్ని ఎదిరించి గిరిశృంగం విసిరి సంహరించాడు. అప్పుడు శోణితాక్షుడు వాలిపుత్రుడిపై బాణవర్షం కురిపించాడు. అంగదుడు సాలవృక్షంతో వాడి ధనుస్సును ఎగురగొట్టాడు. అన్ని ఆయుధాలనూ తునియలు చేసాడు. అదే సమయంలో శోణితాక్షుడికి తోడుగా యూపాక్షుడూ, ప్రజంఘుడూ వచ్చి నిలిచారు. మైంద ద్వివిధులు అంగదుడికి రక్షణగావచ్చి నిలిచారు. ముగ్గురికీ ముగ్గురితో ఘోరసంగ్రామం జరిగింది. అంగదుడి చేతిలో ప్రజంఘుడు చనిపోయాడు. ద్వివిదుడి దెబ్బకు యూపాక్షుడు కళ్ళు తేలవేసాడు. మైందుడిచేతిలో శోణితాక్షుడు మృతి చెందాడు.

ఈ ఘోరం చూసి అతిశయించిన కోపంతో కుంభకర్ణాత్మజుడయిన కుంభుడు అంగదాదులను దారుణంగా పీడించాడు. ముగ్గురూ వాడి ధాటికి ఆగలేకపోయారు. అంగదుడు అలిసిపోవడాన్ని శ్రీరాముడు గుర్తించి జాంబవత్ప్రముఖులను పంపించాడు. సుషేణుడు వేగదర్శి మొదలైన వారితో కలిసి జాంబవంతుడు కుంభుణ్ని ఎదుర్కొన్నాడు. కానీ నిలవలేకపోయారు. దేవతలిచ్చిన వరాలవల్లా తన తండ్రి ప్రసాదించిన బలపౌరుషాలవల్లా కుంభుడు సింహకిశోరమై పోరాడుతున్నాడు. సుగ్రీవుడు స్వయంగా రంగానికి దిగాడు, రథాశ్వాలనూ ధనుర్బాణాలనూ నుగ్గు నుగ్గుచేసాడు. వాడు మల్లయుద్ధానికి దిగాడు.

రెండు మదపుటేనుగులులాగా పోరాడుతుంటే వాళ్ళ పాదఘట్టనలకు భూమి కంపించింది. సముద్రం అల్లకల్లోలమయ్యింది. సుగ్రీవుడు ఎట్టకేలకు కుంభుణ్ని ముద్దచుట్టి అరచేతులపై పైకెత్తి గిరగిరా తిప్పి సముద్రంలోకి విసిరేసాడు. ఆవేగానికీ ఆ బరువుకీ వింధ్య మంధర సంకాశమైన తరంగాలు లేచాయి. అయినా వాడు చావలేదు. సముద్రంనుంచి లేచివచ్చి సుగ్రీవుణ్ని గుండెలపై పొడిచాడు. సుగ్రీవుడు వజ్రకల్పమైన పిడికిలిని బిగించి కుంభుడి వక్షఃస్థలాన్ని తుత్తునియలు చేసి సంహరించాడు.

ఇక నికుంభుడు విజృంభించాడు. అలసిపోయిన సుగ్రీవుడు వీడి ధాటికి నిలవలేకపోయాడు. అప్పుడు ఆంజనేయుడు మార్కొన్నాడు. సర్వాయుధాలనూ ఎగరగొట్టి నికుంభుణ్ని ఉండజుట్టి  పీడించాడు. నేలపై వెల్లకిలా పరుండబెట్టి గుండెలపైకి ఎగిరి దూకాడు. వాడి పక్కటెముకలు చూర్ణమయిపోయాయి. అయినా ఆపుకోలేని కోపంతో అనిలసుతుడు వాడి గుండెలపై కూర్చుని - భయభ్రాంతుడై భైరవంగా అరుస్తున్న వాడి శిరస్సును రెండు చేతులతోనూ గట్టిగా పట్టుకుని బలవంతంగా ఊడబీకి సంహరించాడు.

** 

మకరాక్షుడు ఖరుని కుమారుడు. యుద్ధంలో అసమాన పరాక్రముడు. తన తండ్రి ఖరుని చంపాడని తెలిసినప్పటి నుండి రామునిపై పగబట్టాడు.

కుంభకర్ణుని కుమారులు ఇద్దరు కుంభనికుంభులు యుద్ధరంగంలో మరణించారని తెలిసికొని రావణుడు దుఃఖంతో, కోపంతో మూర్ఛపోయాడు. కొంతసేపటికి తేరుకొని తన ముందు ఉన్న మహాయోధుడైన మకరాక్షుని చూచి, "కుమారా! నీ తండ్రి అయిన ఖరుని చంపిన క్రూరుడు రాముడు. ఆయనపై పగతీర్చుకోవడానికి ఇదే తగిన సమయము. యుద్ధంలో పరాక్రమించి, రామలక్షణులను సంహరించి, నీకు, నాకు ఆంనందాన్ని కలిగించమని ఆదేశించాడు.

మకరాక్షునికి ఇది ఒక మహావకాశమనిపించింది. రావణునికి ప్రదక్షిణం చేసి, మహాసేనతో యుద్ధరంగంలో ప్రవేశించాడు. అయితే దారి మధ్యలో ఆయనకు అనేక అపశకునాలు ఎదురయ్యాయి. 

ఆ అపశకునాలను లక్ష్యపెట్టక, మకరాక్షుడు, ఆయన సైన్యము భయంకరంగా సమరము చేయసాగారు. ఇటు వానర వీరులు కూడా ప్రాణాలకు తెగించి పోరాడారు. అయితే మకరాక్షుని సైన్యము వానర వీరులను వివశుల జేసింది.

ఆ పరిస్థితిని గమనించిన శ్రీరామభద్రుడు తన కోదండాన్నుండి బాణవర్షాన్ని కురిపించి, రాక్షసులను ముందుకు రానీయకుండా నిలిపాడు.

మకరాక్షుడు శ్రీరాముని ముందుకు వచ్చి, "రామా! నిలువు. నా ముందు నీవు నిలువడం నా అదృష్టము. నేను లేనప్పుడు నా తండ్రిని నీవు చంపడం విన్నప్పటి నుండి నాకు కోపము పెరిగిపోతున్నది.

*యత్తదా దణ్డకారణ్యే పితరమ్ హతవాన్మమ*

*తదాగ్రతః స్వకర్మస్థం దృష్ట్వా రోషో అభివర్ధతే*

ఇవ్వాళ్ల నా తండ్రి మరణానికి ప్రతీకారాన్ని తీర్చుకొనే అవకాశాన్ని కల్గించినందుకు నీకు కృతజ్ఞుడిని. రామా! నీకు అవకాశమిస్తున్నాను. నీవు శస్త్రాస్త్రయుద్ధాన్ని కోరుకొంటావా? మల్లయుద్ధాన్ని వరిస్తావా? నీ ఇష్టము" అని పరుషంగా మాట్లాడాడు. 

శ్రీరామచంద్రుడు మకరాక్షుని ప్రగల్యాలకు చిరునవ్వు నవ్వి “ఓరీ! రాక్షసాధమా! నీవు నీ పరాక్రమాన్ని గొప్పగా ఊహించుకొని, నా గురించి తెలియక వదురుతున్నావు..

*చతుర్దశ సహస్రాణి రక్షాసాం త్వత్పితా చ యః*

*త్రిశిరా దూషణాశ్చైవ దండకే నిహతా మాయా*

పదునాల్గువేల రాక్షస వీరులతో, దూషణ, త్రిశిరస్క సేనానులతో నీ తండ్రి ఖరుడు కేవలము మూడు గడియల సమయం కూడ నాతో పోరాడలేక పోయాడు. నీవు అల్పుడవు.

చేతనైతే మాటలు మాని, నీ పరాక్రమాన్ని ప్రదర్శించుమ"ని సమాధానమిచ్చాడు. శ్రీరామ, మకరాక్షుల మధ్య యుద్ధము మొదలైంది. అది క్రమంగా భయంకరం కాసాగింది.

చేతిలో విల్లు ఉన్నంతవరకు మకరాక్షుడు మహా యుద్ధాన్ని చేస్తాడని గ్రహించిన శ్రీరాముడు ఆయన విల్లును, రథాన్ని విరగగొట్టి, అశ్వాలను హతమార్చాడు.

మకరాక్షుడు మరుక్షణంలో శూలాయుధుడై రథము నుండి దుమికాడు. రామచంద్రుడు. ఆ శూలాన్ని ముక్కలు చేశాడు. అయినా రాక్షసుడు వెనుకంజ వేయక తన ముష్టిని చూపి ముందుకు రాసాగాడు.

ఇక ఆ దుర్మార్గుని బ్రతుకనీయకూడదని తీర్మానించుకొన్న శ్రీరాముడు ఆగ్నేయాస్త్రాన్ని ప్రయోగించాడు. ఆ క్షణంలోనే మకరాక్షుడు విగత ప్రాణుడై నేలపై పడ్డాడు.

రాక్షస సైన్యము భయంతో పరుగెత్తింది. వానర సైన్యము శ్రీరాముని జయజయ ధ్వానాలతో ప్రశంసించింది.

 *రామాయణానుభవం_ 198* 

బ్రహ్మాస్త్రాన్ని గౌరవించడంకోసం క్షణకాలం మూర్ఛను అభినయించిన హనుమంతుడూ విభీషణుడూ వెంటనే తేరుకొని, ఈ వానర మహాసైన్యంలో బాణాఘాతాలకు ప్రాణాలు వదలకుండా జీవించి ఉన్నవారిని ఓదారుద్దామని బయలుదేరారు. ఆ రాత్రిపూట కాగడా వెలిగించి చేత పట్టుకొని సంచరించారు.

కాళ్లు విరిగి, చేతులు తెగి, తోకలు ఊడి, శిరస్సులు పోయి, రక్తంలో మలమూత్రాలలో మునిగితేలుతున్న వానర కళేబరాలనూ సుగ్రీవ అంగదాది నాయకుల శరీరాలనూ చూసుకుంటూ సాగిపోయారు.

ఆ సాయంకాలం పూట, కొన్ని క్షణాలలో ఇంద్రజిత్తు మొత్తం అరవయ్యేడు కోట్లమంది వానరులను సంహరించి వెళ్ళిపోయాడు.

*సప్తషష్టిర్హతాః కోట్యో వానరాణాం తరస్వినామ్*

*అహ్నాః పంచమశేషేణః వల్లభేన స్వయంభువః*

అందరినీ చూస్తూ వెళ్ళి వెళ్ళి ఒకచోట వృద్ధమూర్తి అయిన జాంబవంతుణ్ని చూసారు. అసలే వృద్ధుడు. ముసలితనమే క్రుంగదీసింది. ఇప్పుడు వందలబాణాలు శరీరంలో గుచ్చుకున్నాయి. చల్లారుతున్న అగ్నిలా ఉన్న ఆ ప్రజాపతికుమారుణ్ని చూసాడు.

హనుమంతుడికన్నా ఒక్క అడుగు ముందుకువేసి విభీషణుడు ఆర్యా! కుశలమా? అని అడిగాడు. ఆ గొంతు సవ్వడి విని ఆ వృద్ధమూర్తి అతిప్రయత్నం మీద ఇలా పలికాడు.

విభీషణా! గొంతును బట్టి నిన్ను గుర్తించాను. బాణాలు గుచ్చుకుని కళ్ళు కనబడడంలేదు. అంజనానందనుడూ వాయుసూనుడూ అయిన హనుమంతుడు జీవించి ఉన్నాడా?

ఈ మాటలు వింటూనే విభీషణుడికి ఒక సందేహం వచ్చింది. తాతా! రామలక్ష్మణుల క్షేమం అడగలేదు. సుగ్రీవాంగదులను గురించి అడగలేదు. ఆంజనేయుడిపట్ల నీకు ఎందుకింత స్నేహమూ వాత్సల్యమును! అని ఆశ్చర్యం ప్రకటించాడు.

*శృణు నైరృతశార్దూల! యస్మాత్ పృచ్ఛామి మారుతిమ్* |

 *తస్మిన్ జీవతి వీరే తు హత మప్యహతం బలమ్* |

*హనుమత్యుజ్ఘిత ప్రాణే జీవంతో ఽపివయం హతాః* ||

విభీషణా..మారుతి బ్రదికి ఉంటే మనమంతా చనిపోయినా బ్రదికి ఉన్నట్టే. అతడే లేకపోతే మనమంతా ఉండీ లేనట్టే. అంచేత మారుతి జీవించి ఉన్నాడా? అని అడిగాను.

విభీషణుడి వెనకాల నిలబడి ఈ మాటలన్నీ విన్న హనుమంతుడు ముందుకు వచ్చి వినయంగా జాంబవంతుడి పాదాలకు నమస్కరించాడు.

నాయనా  ఆంజనేయా ! సర్వవానరులనూ నీవు మాత్రమే రక్షించగలవు. నీవు పరాక్రమించవలసిన సమయం ఇది. అందరినీ విశల్యులను చేసి బ్రదికించాలి. మహావీరా! అది నీవే చెయ్యగలవు.

 ఆకాశమార్గంలో ఎగిరి సముద్రం దాటి హిమాలయాలకు వెళ్ళు. అక్కడకైలాసశిఖరం కనబడుతుంది. ఆ శిఖరాల మధ్యలో మెరిసిపోయే ఓషధిపర్వతం ఉంది. అన్ని ఓషధులకూ అది నిలయం. ఆ ఓషధుల కాంతులతో దశదిశలూ వెలిగిపోతూ మిరుమిట్లు గొలుపుతాయి. మృతసంజీవని, విశల్యకరణి, సావర్ణకరణి, సంధానకరణి అనే ఓషధులను తీసుకుని వెంటనే తిరిగిరా. ఇక్కడ అందరినీ బ్రతికించు.

** 

జాంబవంతుని మాట నోటివెంబడి వచ్చిన తక్షణమే పవనసుతుడు మహోత్సాహంతో బయలుదేరి "త్రికూట" పర్వతశిఖరముపైకి ఎగిరాడు.

ఆయన పాదముల తాకిడికి పర్వత శిఖరాలు కంపించాయి. చెట్లు నేలకూలాయి. లంకానగర ద్వారాలు విరిగిపడ్డాయి. ఇండ్లు నేలమట్టమయ్యాయి. నగరమంతా నృత్యం చేస్తున్నట్లు వణికిపోయింది.

హనుమ మహాబలశాలి. అయినా తన "స్వశక్తి"పై ఆధారపడక, శ్రీరామచంద్రుని శ్రీపాదాలను మనసారా ధ్యానించి, రామనామాన్ని మాటిమాటికి స్మరించి, మహావేగంగా హిమవత్పర్వతాన్ని చేరుకున్నాడు. హనుమ వేగాన్ని వర్ణించడానికి ఎంతవారికైనా మాటలు చాలవు. ఊహించడానికి మనస్సులు చాలవు.

ఋషభ, కైలాస శిఖరాల మధ్యగల ఓషధీ పర్వతాన్ని, వేయి యోజనాల స్థలము వెతికాదు. అయినా ఓషధులు కనిపించలేదు.

హనుమకు ఆగ్రహము కలిగింది. రామభద్రునిపై దయలేకపోవడాన్ని, తనను నిర్లక్ష్యం చేయడాన్ని సహించని హనుమ ఆ పర్వతాన్ని బ్రద్దలుచేయాలని సంకల్పించాడు. అప్పుడు ఆ మొత్తము పర్వతాన్ని సమూలంగా పెకిలించి, సకల దేవతలు సంతోషింపగా దానిని చేతిలో పట్టుకొని చక్రాయుధునివలె శత్రువులు భయపడుతుండగా ఆకాశంలోకి ఎగిరి, త్రికూట పర్వతముపై వాలాడు. అప్పుడు ఆ ఓషధుల వెలుగుచే ఆ పర్వతమొక సూర్యునివలె, హనుమ మరొక సూర్యుని వలె ప్రకాశించారు.

*స భాస్కరధ్వాన మనుప్రపన్నాః*

*తద్భాస్కరాభమ్ శిఖరం ప్రగృహ్య*

*బభౌ తదా భాస్కరసన్నికాశో*

*రవేః సమీపే ప్రతిభాస్కరాభః*

“సంజీవని” వాసనలు తగులగానే వానరులు పునర్జీవితులయ్యారు. వారు సంతోషోత్సాహాలతో చేసిన మహాగర్జనలకు లంకానగరంలోని రాక్షసులు భయకంపితులయ్యారు.

*తావప్యుభౌ మానుషరాజపుత్రౌ*

*తం గంధమాఘ్రాయ మహౌషాధినామ్*

*బభూవతుస్తత్ర తదా విశల్యా*

*ఉత్తస్తురణ్యే చ హరిప్రవీరాః*

రామలక్ష్మణులు, సుగ్రీవాంగద, జాంబవదాదులందరు మూర్ఛనుండి తేరుకొన్నారు. వానర సైన్యంలో ఒక క్రొత్తకాంతి కలిగింది.

యుద్ధంలో చనిపోయిన రాక్షస సైనికులందరిని ఎవ్వరైనా గుర్తుపడితే, అది తనకు అవమానమని భావించి, రావణాసురుడు ప్రతిరోజు యుద్ధంలో చనిపోయిన రాక్షసులందరిని సముద్రంలోకి త్రోయించాడు. అందువలన రాక్షసుల శరీరాలు యుద్ధరంగంలో మిగులలేదు. అందువలన మృత రాక్షసులెవ్వరు తిరిగి బ్రతకలేదు.

*యదాప్రభృతి లంకాయాం యుధ్యంతే కపిరాక్షసాః*

*తదాప్రభృతి మానార్థమాఙ్ఞాయా రావణస్య చ*

*యే హన్యంతే రానే తత్ర రాక్షసాః కపికుజఞ్జరైః*

*హతా హతాస్తు క్షిప్యంతే సర్వ ఏవ తు సాగరే*

సుగ్రీవుడు హనుమదాదుల తో మాట్లాడుతూ....

మిత్రమా! ఆంజనేయా! కుంభకర్ణుడు చనిపోయాడు. అతికాయుడు చనిపోయాడు. సోదరమరణాన్నీ, పుత్రశోకాన్నీ రావణాసురుడు ఇప్పటిలో దిగమింగలేడు. తేరుకునే వరకూ యుద్ధానికి రాడు. అందుచేత మనం ఈ రాత్రికే ముందంజవెయ్యాలి. రాత్రి కాగానే వానరులంతా కాగడాలతో ప్రాకారం దాటి లంకలో ప్రవేశించి గృహాలూ ఉద్యానవనాలూ స్కంధావారాలూ ఆయుధాగారాలూ అన్నీ తగులబెట్టాలి. ద్వార ప్రాంతాలు ఆక్రమించి రాక్షసులను మట్టుపెట్టాలి. మనలో బలవంతులూ నేర్పరులూ అంతా ఈ పనికి పూనుకోవాలి.

ఈ సుగ్రీవాజ్ఞ వానరులకంతా అందింది. సూర్యుడు అస్తమించగానే వానర మహావీరులు లంకలో ప్రవేశించి ఆజ్ఞను అక్షరాలా అమలుపరిచారు. వీథులలో, భవనాలలో,ఉద్యానవనాలలో, గుడారాలలో, మహాప్రాసాదాలలో సర్వత్ర అగ్ని ప్రజ్వరిల్లింది. సౌధాలు కూలిపోతున్న చప్పుడు, గృహాలు పేలిపోతున్న చప్పుడు, రాక్షసస్త్రీల దీనారావాలూ, హాహాకారాలూ, పట్టుకో, చంపు, పాడు అనే సింహనాదాలూ దశదిశలా మారుమ్రోగిపోయాయి. పర్వతశిఖరాగ్రంమీద లంకాపట్టణం మొత్తం భగ్గున మండిపోతోంది.

 మంటలు సముద్రంలో ప్రతిఫలించి జేగురు నీళ్ళుగా కనిపించాయి. లోహితసముద్రం అనిపించింది.

శ్రీరాముడు ధనుష్టంకారం చేసాడు. సారపుంఖాలైన బాణాలతో పురగోపురాన్ని కూలగొట్టాడు. లంకాప్రాకారం అంతా తూట్లు పడిపోయింది. ప్రతిసౌధం బాణాలతో నిండిపోయింది. సుగ్రీవుని ఆజ్ఞతో ఆసన్నద్వారాలను అధిరోహించిన వానరవీరులు రాక్షససంహారం కావిస్తున్నారు. పదులూ ఇరవైలుగా లెక్క పెట్టి చంపుతున్నారు.

వెన్నెల వెలుగులో భూషణాల కాంతులలో మంటల తళతళలో వానర రాక్షస సైన్యాలు ధగధగ మెరిసిపోయాయి.....

   *

[(1) మృతులను బ్రతికించేది "సంజీవకరణి", 

(2) శరీరంలో చిక్కుకొన్న బాణాలను, ఇతర పదార్థాలను వెలికితీసేది "విశల్యకరణి",

 (3) విరిగిన ఎముకలను అతికించేది "సంధానకరణి", 

(4) గాయాలను తక్షణమే మానిపించి పూర్వపు రంగును కలిగించేది “సౌవర్ణకరణి”.

స్వామి హనుమకు సంజీవరాయుడు అనే విశేష నామము కలదు.

కడప జిల్లాలో వెల్లాల అనే గ్రామం లో హనుమ కు సంజీవరాయుడు గా ప్రసిద్ధి.

ఇటువంటి ఓషధ పర్వతాలను తెచ్చే రూపం చాలా ప్రసిద్ధి.

ఆయనకే వీరాంజనేయుడు గా రామభక్తులందరికి ఆయన ఎంతో ఇష్టం. కడప జిల్లాలో నే ఇలాంటి రూపం తో గండి క్షేత్రం లో కూడా విరాజిల్లుతున్నారు.]

 *రామాయణానుభవం_ 200* 

రావణుడు మకరాక్షుని మరణాన్ని విన్న తరువాత ధైర్యాన్ని కోల్పోయాడు. ఆయన తన కుమారుడైన ఇంద్రజిత్తును మళ్లీ పిలిపించి "పుత్రా! నీ వొక్కడివే రామలక్ష్మణులను వధింప సమర్ధుడవు, యుద్ధము సాగినా కొద్ది మన వీరులు కుప్పలు కుప్పలుగా చచ్చి పడుతున్నారు. ఇప్పుడీ యుద్ధాన్ని మనకు విజయంగా మార్చగల మహావీరుడవు నీవు

రామలక్ష్మణులను ధర్మయుద్ధంలో ఓడించడం అసాధ్యమయిన పని. అందువలన నీవు ధర్మంగానో, అధర్మంగానో ఏదో ఒక పద్ధతిలో యుద్ధం చేసి రామలక్ష్మణుల పీడ శాశ్వతంగా తొలిగించిరా" అని ఇంద్రజిత్తును ప్రేరేపించాడు.

ఇంద్రజిత్తు సహజంగా యుద్ధ విశారదుడే. అయినా ఆయన ఎప్పుడు సహజ యుద్ధంతో తృప్తిపడక మాయా యుద్ధాన్ని చేసి విజయాన్ని సంపాదిస్తాడు.

ఇంతవరకు ఆయన రామలక్ష్మణులను, హనుమ అంగదాది వానర వీరులను,

మాయా యుద్ధాలతోనే పడగొట్టాడు. అందువలన ఆయన శత్రు వినాశకరమైన అభిచారహోమాన్ని ముందుగా చేయదలిచాడు.

ఆ హోమాన్ని నిర్వహించే ఋత్విజులు ఎఱ్ఱని వస్త్రాలు ధరిస్తారు. వారు ఎఱ్ఱని తలపాగలను ధరిస్తారు. ఇంద్రజిత్తు కూడ రక్తాంబరాలను ధరించాడు. పేలాలను, గంధాన్ని, మాలలను సమకూర్చాడు. అగ్నిహోత్రుని కొరకు దర్భలను పరిచాడు. తాండ్ర శాఖలతో సమిధలను చేశాడు. ఒక నల్లని మేకను బలి ఇచ్చాడు. 

*సర్వతోఅగ్నిమ్ సమస్తీర్య శరపత్రైః సతోమరైః*

*ఛాగస్యకృష్ణ వర్ణస్య గలం జగ్రాహ జీవతః*

అగ్నిదేవుడు స్వయంగా హవిస్సును గ్రహించాడు.

ఆ అగ్ని జ్వాలల నుండి నాలుగు గుఱ్ఱాలను గలిగి బంగారు కప్పు గలిగి, ప్రకాశిస్తున్న రధముపైకి వచ్చింది. దానిలో అనేక అర్ధచంద్రాకార బాణాలు ఉన్నాయి. వైడూర్యాలతో రధధ్వజము మెరుస్తున్నది. ఆ రధానికి అదృశ్యము కాగల శక్తి ఉంది.

దానిని ఎక్కి బ్రహ్మాస్త్ర బలంతో ఇంద్రజిత్తు రాక్షస సైన్యానికి ధైర్యాన్ని కలిగిస్తూ ఈ రోజుతో రామలక్ష్మణులు, కపివీరులు ప్రాణాలను కోల్పోతారు. రాక్షస రాజుకు వారి తలలను కానుకలుగా సమర్పిస్తాను" అని పలికాడు. లంకానగరాన్ని వదలి సైన్యంతో యుద్ధభూమికి వెళ్లాడు.

రామలక్ష్మణులపై బాణవృష్టిని కురిపించాడు. రామలక్ష్మణులు కూడ ఆ బాణవర్షాన్ని నిరోధించడానికి అనేక బాణాలను ఎడతెరిపిలేకుండా ప్రయోగించారు. అయినా ఒక్క బాణము కూడ ఇంద్రజిత్తును తాకలేదు..

ఇంద్రజిత్తు చిమ్మ చీకటిని వ్యాపింపజేశాడు. రధచక్రాల ధ్వనితప్ప వేరే శబ్దమేది వినిపించడం లేదు. అయినా రామలక్ష్మణులు "శబ్దవేది" బాణాలతో రాక్షసుని నొప్పించారు. రాక్షసుడు కూడ కనబడకుండా ఉండి రామలక్ష్మణుల శరీరాలను శరమయం చేశాడు" అంతే కాదు వేలాది వానరులను నేలకూల్చాడు.

ఇంద్రజిత్తు చేసే యుద్ధాన్ని చూచి లక్ష్మణుడు ఆగ్రహావిష్ణుడై బ్రహ్మాస్త్రంతో రాక్షస జాతి మొత్తాన్ని నశింపజేయాలనుకొన్నాడు.

కాని రాముడు ఒక్క ఇంద్రజిత్తు మూలంగా సమస్త రాక్షస జాతిని సంహరించడం.

మంచిది కాదని, లక్ష్మణుని ప్రయత్నాన్ని మానిపించాడు.

*తమువాచ తతో రామో లక్ష్మణం శుభలక్షాణామ్*

*నైకస్య హేతో రక్షాంసి పృథివ్యామ్ హంతుమర్హసి*

శ్రీరాముని ఆగ్రహాన్ని గమనించిన ఇంద్రజిత్తు ఇకవారితో యుద్ధం చేయడం సాధ్యము కాదని గ్రహించి హనుమ నిలిచిన పశ్చిమ ద్వారాన్ని చేరాడు.

అంతేకాదు వానరుల శక్తి సామర్థ్యాలను రూపుమాపదలచి మాయ ద్వారా సీతాదేవి

శరీరాన్ని సృష్టించి ఏడుస్తున్న ఆమె తల వెండ్రులకను పట్టుకొని రథము మీద వానర

సేనల మధ్యలో అగుపించాడు.

*తాం స్త్రియం పశ్యతాామ్ తేషామ్ తాదయామాస రావణిః*

*క్రోశంతీం రామ రామ రామేతి మాయాయా యోజితాం రథే*

 ఆమె తలను నరకటానికి కత్తిని దూశాడు. హనుమ ఆ దృశ్యాన్ని చూచి, "ఓరీ దుర్మార్గుడా! ఒక మహాపతివ్రత తలవెండ్రుకలను పట్టుకొన్న నీవు నశించిపోతావు.

అయినా ఇంద్రజిత్తు తన మూర్ఖత్వాన్ని వదలక హనుమంతుడు చూస్తుండగా ఆ మాయా సీత శిరస్సును రెండు ముక్కలుగా తన కత్తితో నరికాడు.

*తామింద్రజిత్ స్వయం హత్వా హనుమంతమువాచ హ*

*మాయా రామస్య పశ్యేమాం కోపేన చ నిషూదితామ్*

*ఏశా విశస్తా వైదేహీ విఫలో వః పరిశ్రమః*

వానరులు హాహాకారాలు చేస్తూ, తలో దిక్కుకు పారిపోయారు. వారిని నిలిపి హనుమంతుడు రాక్షస మూకను ఎదుర్కొన్నాడు.

అయినా యుద్ధాన్ని నిలిపి, వానర సేనతో శ్రీరామచంద్రుని దగ్గరకు వెళ్లి ఇంద్రజిత్తు సీతా శిరమును సంహరించిన వార్తను తెలుపాలనుకొన్నాడు. యుద్ధాన్ని ఆపివెళ్లాడు. ఇంద్రజిత్తు కూడ తన పాచిక పారిందని సంతోషించి శత్రు సంహారకమైన నికుంభిలా హోమాన్ని ఏకాంత ప్రదేశంలోకి వెళ్లి చేయసాగాడు.

** 

హనుమ వెళ్లి రామలక్ష్మణులకు సీతావధ వార్తను తెలిపాడు.శ్రీరామచంద్రుడు ఆ వార్త వినగానే మొదలు తెగిన చెట్టు వలే  నేల కొరిగాడు.

లక్ష్మణుడు తన అన్న శరీరాన్ని కౌగిలించుకొని బిగ్గరగా రోధిస్తున్నాడు.

విభీషణుడు తన వైపు యుద్ధంలో చేయదగిన ఏర్పాట్లను పర్యవేక్షించి రామలక్ష్మణుల దగ్గరికి వచ్చాడు. పశ్చిమ ద్వారము ముందు ఇంద్రజిత్తు మాయా సీత శిరాన్ని ఖండించిన విషయాన్ని, దాని కారణంగానే రామలక్ష్మణులకు కలిగిన దుస్థితిని ఆయన గమనించలేదు.

అందువలన వానరవీరులు, లక్ష్మణుడు దుఃఖించడానికి కారణాన్ని అడిగాడు. లక్ష్మణుడు సీత ఇంద్రజిత్తు వలన వధించబడిందని, అందువలననే తాము ఇంతగా దుఃఖిస్తున్నామని హీన స్వరంతో చెప్పాడు.

విభీషణుడు శ్రీరామునితో"మహాత్మా! ఇంద్రజిత్తు సీతను వధించాడనడం అసత్యం. అసాధ్యము కూడ తరంగాలతో ఆకాశాన్ని అంటుతున్నట్లు ఎగిసిపడే సముద్రము ఎండిపోయిందనడం ఎంత సత్యవిదూరమో ఇది కూడ అంత సత్య విదూరమే.

*మనుజేంద్రార్తరూపేనా యదుక్తస్త్వాం హనుమాతా*

*తదయుక్తమహమ్ మన్యే సాగరస్యేవ శోషణమ్*

నాకు మా అన్న రావణాసురుని స్వభావము పూర్తిగా తెలుసు. ఆయనకు సీత తన ప్రాణం కంటె ప్రియమైనది. సీతను లంకలో ఉంచుకోవడం లంకా వినాశకారణమవు తుందని నేను, కొందరు ఆయన వదలుకోవడానికి అంగీకరించలేదు. కొంతమంది రాక్షస స్త్రీలకు, స్వయంగా తనకు తప్ప ఇతరులెవ్వరికి సీతాదేవిని చూచే అధికారమే లేదు. రావణాజ్ఞను ధిక్కరించే సాహసము ఇంద్రజిత్తుకు కూడ లేదు.

అందువలన సీతను యుద్ధరంగానికి తీసికవచ్చి, ఆమె తలను ఇంద్రజిత్తు నరకడము ఊహకు కూడ సాధ్యము కాదు. ఇదంతా ఇంద్రజిత్తు మాయ. అందులో అణువంత నిజం కూడ లేదు" అని విభీషణుడు స్పష్టం చేశాడు.

అయితే ఇంద్రజిత్తు ఇంతటి మాయను కల్పించడానికి కారణము తెలుపుతున్నాడు. విభీషణుడు. "రామభద్రా! ఒకవైపు రాక్షసవీరులు మనపైకి యుద్ధానికి తరలివస్తుంటే, మరొక వైపు ఇంద్రజిత్తు అభిచార హోమాలు చేస్తు వచ్చాడు. వాటిని నిర్విఘ్నంగా పూర్తి చేసి ఆ శక్తితో ఆయన మనపైకి దండెత్తి వచ్చేవాడు. అందువలననే ఆయన అదృశ్యంగా ఉండి యుద్ధము చేస్తూ అందరిని బాధించి వెళ్లేవాడు.

ఇప్పుడు లంకలో మిమ్మల్ని ఎదిరించగల రాక్షస వీరులెవ్వరు లేరు. కనుక ఆయన నిర్విఘ్నంగా అభిచార హోమం చేయజాలడు.

అందువలన ఆయన సీతను కల్పించి, ఆమె శిరస్సును ఖండించినట్లు మాయచేసి వెళ్లాడు. మనము ఆ దృశ్యాన్ని చూచి దుఃఖిస్తామని, ఆయన ఈ మధ్యలో నికుంభిలా హోమాన్ని, నిర్విఘ్నంగా పూర్తి జేసికోవచ్చునని భావించాడు.

*సమాప్తకర్మా హి స రాక్షసాధిపో*

*భవత్యాదృశ్యం సమరే సురాసురైః*

*యుయుత్సతా తేన సమాప్తకర్మణా*

*భవేత్సురాణామపి సంశయో మహాన్*

యజ్ఞము పూర్తి అవుతే ఆయనను జయించేవాడు విశ్వంలోనే ఉండడు. యజ్ఞము విఘ్నమవుతే వాడు మరణించక తప్పదు. “అభిచార" హోమాన్ని ఆపగలిగిన వానిచేతిలోనే వాడు హతుడవుతాడ"ని బ్రహ్మ తెలిపాడు.

అందువలన నిష్కారణంగా సీతాదేవి కొరకు దుఃఖించడము మాని, వాడి యజ్ఞాన్ని విఘ్నం చేయడం గురించి మనము ఆలోచించాలి. వాడు ఆ యజ్ఞము చేసే చోటు నాకు తెలుసు. కాబట్టి మహావీరుడైన లక్ష్మణుని, మరికొంతమంది వానర వీరులను నాతో పంపు. ఇంద్రజిత్తు వధ తప్పదని ఖచ్చితంగా శ్రీరామునికి వివరించాడు.

శ్రీరాముడు ఇంద్రజిత్తు మాయా యుద్ధం లోనే కాక సహజ సమరంలో కూడ సులభంగా వధింపబడడని నిర్ణయించి లక్ష్మణుని ఆయనతో పాటు సుగ్రీవాంగద, హనుమ, జాంబవదాది వీరులను కూడ పంపాడు.